金石录后序

拼音版、注音及读音

　　 yòu jīn shí lù sān shí juǎn zhě hé?zhào hóu dé fù suǒ zhù shū yě。qǔ shàng zì sān dài，xià qì wǔ jì，zhōngdǐngyǎngépányízūndūn zhī kuǎn zhì，fēng bēidà jié，xiǎn rénhuì shì zhī shì jī，fán jiàn yú jīn shí kè zhě èr qiān juǎn，jiē shì zhèng wěi miù，qù qǔ bāo biǎn，shàng zú yǐ hé shèng rén zhī dào，xià zú yǐ dìng shǐ shì zhī shī zhě，jiē zài zhī，kě wèi duō yǐ。

　　右金石录三十卷者何？赵侯德父所著书也。取上自三代，下迄五季，钟、鼎、甗、鬲、盘、彝、尊、敦之款识，丰碑、大碣，显人、晦士之事迹，凡见于金石刻者二千卷，皆是正伪谬，去取褒贬，上足以合圣人之道，下足以订史氏之失者，皆载之，可谓多矣。

　　 wū hū，zì wáng bōyuán zài zhī huò，shū huà yǔ hú jiāo wú yì zhǎng yúyuán kǎi zhī bìng，qián pǐ yǔ chuán pǐ hé shū。míng suī bù tóng，qí huò yī yě。

　　呜呼，自王播、元载之祸，书画与胡椒无异；长舆、元凯之病，钱癖与传癖何殊。名虽不同，其惑一也。

　　 yú jiàn zhōng xīn sì，shǐ guī zhào shì。shí xiān jūn zuò lǐ bù yuán wài láng，chéng xiàng shí zuò lì bù shì láng。hóu nián èr shí yī，zài tài xué zuò xué shēng。zhàolǐ zú hán，sù pín jiǎn。měi shuò wàng yè gào chū，zhì yī，qǔ bàn qiān qián，bù rù xiàng guó sì，shì bēi wén guǒ shí guī，xiāng duì zhǎn wán jǔ jué，zì wèi gé tiān shì zhī mín yě。hòu èr nián，chū shì huàn，biàn yǒu fàn shū yī liàn，qióng xiá fāng jué yù，jǐn tiān xià gǔ wén qí zì zhī zhì。rì jiù yuè jiāng，jiàn yì duī jī。chéng xiàng jū zhèng fǔ，qīn jiù huò zài guǎn gé，duō yǒu wáng shīyì shǐ，lǔ bìjí zhǒng suǒ wèi jiàn zhī shū，suì lì chuán xiě，jìn jué yǒu wèi，bù néng zì yǐ。hòu huò jiàn gǔ jīn míng rén shū huà，yī dài qí qì，yì fù tuō yī shì yì。cháng jì chóng níng jiān，yǒu rén chí xú xī mǔ dān tú，qiú qián èr shí wàn。dāng shí suī guì jiā zǐ dì，qiú èr shí wàn qián，qǐ yì dé yé。liú xìn sù，jì wú suǒ chū ér hái zhī。fū fù xiāng xiàng wǎn chàng zhě shù rì。

　　余建中辛巳，始归赵氏。时先君作礼部员外郎，丞相时作吏部侍郎。侯年二十一，在太学作学生。赵、李族寒，素贫俭。每朔望谒告出，质衣，取半千钱，步入相国寺，市碑文果实归，相对展玩咀嚼，自谓葛天氏之民也。后二年，出仕宦，便有饭蔬衣练，穷遐方绝域，尽天下古文奇字之志。日就月将，渐益堆积。丞相居政府，亲旧或在馆阁，多有亡诗、逸史，鲁壁、汲冢所未见之书，遂力传写，浸觉有味，不能自已。后或见古今名人书画，一代奇器，亦复脱衣市易。尝记崇宁间，有人持徐熙牡丹图，求钱二十万。当时虽贵家子弟，求二十万钱，岂易得耶。留信宿，计无所出而还之。夫妇相向惋怅者数日。

　　 hòu píng jū xiāng lǐ shí nián，yǎng qǔ fǔ shí，yī shí yǒu yú。lián shǒu liǎng jùn，jié qí fèng rù，yǐ shì qiān qiàn。měi huò yī shū，jí tóng gòng kān jiào，zhěng jí qiān tí。dé shūhuàyídǐng，yì mó wán shū juàn，zhǐ zhāi cī bìng，yè jǐn yī zhú wèi lǜ。gù néng zhǐ zhá jīng zhì，zì huà wán zhěng，guān zhū shōu shū jiā。yú xìng ǒu qiáng jì，měi fàn bà，zuò guī lái táng pēng chá，zhǐ duī jī shū shǐ，yán mǒu shì zài mǒu shūmǒu juǎndì jǐ yèdì jǐ xíng，yǐ zhōng fǒu jiǎo shèng fù，wèi yǐn chá xiān hòu。zhōng jí jǔ bēi dà xiào，zhì chá qīng fù huái zhōng，fǎn bù dé yǐn ér qǐ。gān xīn lǎo shì xiāng yǐ。gù suī chù yōu huàn kùn qióng，ér zhì bù qū。shōu shū jì chéng，guī lái táng qǐ shū kù，dà chú bù jiǎ yǐ，zhì shū cè。rú yào jiǎng dú，jí qǐng yào shàng bù，guān chū juàn zhì。huò shǎo sǔn wū，bì chéng zé kāi wán tú gǎi，bù fù xiàng shí zhī tǎn yí yě。shì yù qiú shì yì，ér fǎn qǔ liáo sù。yú xìng bù nài，shǐ móu shí qù zhòng ròu，yī qù zhòng cǎi，shǒu wú míng zhūcuì yǔ zhī shì，shì wú tú jīncì xiù zhī jù。yù shū shǐ bǎi jiā，zì bù wán quē，běn bù é miù zhě，zhé shì zhī，chǔ zuò fù běn。zì lái jiā chuán zhōu yìzuǒ shì chuán，gù liǎng jiā zhě liú，wén zì zuì bèi。yú shì jī àn luó liè，zhěn xí zhěn jiè，yì huì xīn móu，mù wǎng shén shòu，lè zài shēng sè gǒu mǎ zhī shàng。

　　后屏居乡里十年，仰取俯拾，衣食有余。连守两郡，竭其俸入，以事铅椠。每获一书，即同共勘校，整集签题。得书、画、彝、鼎，亦摩玩舒卷，指摘疵病，夜尽一烛为率。故能纸札精致，字画完整，冠诸收书家。余性偶强记，每饭罢，坐归来堂烹茶，指堆积书史，言某事在某书、某卷、第几叶、第几行，以中否角胜负，为饮茶先后。中即举杯大笑，至茶倾覆怀中，反不得饮而起。甘心老是乡矣。故虽处忧患困穷，而志不屈。收书既成，归来堂起书库，大橱簿甲乙，置书册。如要讲读，即请钥上簿，关出卷帙。或少损污，必惩责揩完涂改，不复向时之坦夷也。是欲求适意，而反取憀憟。余性不耐，始谋食去重肉，衣去重采，首无明珠、翠羽之饰，室无涂金、刺绣之具。遇书史百家，字不刓缺，本不讹谬者，辄市之，储作副本。自来家传周易、左氏传，故两家者流，文字最备。于是几案罗列，枕席枕藉，意会心谋，目往神授，乐在声色狗马之上。

　　 zhì jìng kāng bǐng wǔ suì，hóu shǒu zī chuān，wén jīn kòu fàn jīng shī，sì gù máng rán，yíng xiāng yì qiè，qiě liàn liàn，qiě chàng chàng，zhī qí bì bù wéi jǐ wù yǐ。jiàn yán dīng wèi chūn sān yuè，bēn tài fū rén sàng nán lái。jì cháng wù bù néng jǐn zài，nǎi xiān qù shū zhī zhòng dà yìn běn zhě，yòu qù huà zhī duō fú zhě，yòu qù gǔ qì zhī wú kuǎn zhì zhě，hòu yòu qù shū zhī jiàn běn zhě，huà zhī píng cháng zhě，qì zhī zhòng dà zhě。fán lǚ jiǎn qù，shàng zài shū shí wǔ chē。zhì dōng hǎi，lián lú dù huái，yòu dù jiāng，zhì jiàn kāng。qīng zhōu gù dì，shàng suǒ shū cè shí wù，yòng wū shí yú jiān，jì wàng lái chūn zài bèi chuán zài zhī。shí èr yuè，jīn rén xiàn qīng zhōu，fán suǒ wèi shí yú wū zhě，yǐ jiē wèi wēi jìn yǐ。

　　至靖康丙午岁，侯守淄川，闻金寇犯京师，四顾茫然，盈箱溢箧，且恋恋，且怅怅，知其必不为己物矣。建炎丁未春三月，奔太夫人丧南来。既长物不能尽载，乃先去书之重大印本者，又去画之多幅者，又去古器之无款识者，后又去书之监本者，画之平常者，器之重大者。凡屡减去，尚载书十五车。至东海，连舻渡淮，又渡江，至建康。青州故第，尚锁书册什物，用屋十余间，冀望来春再备船载之。十二月，金人陷青州，凡所谓十余屋者，已皆为煨烬矣。

　　 jiàn yán wù shēn qiū jiǔ yuè，hóu qǐ fù zhī jiàn kāng fǔ。yǐ yǒu chūn sān yuè bà，jù zhōu shàng wú hú，rù gū shú，jiāng bǔ jū gàn shuǐ shàng。xià wǔ yuè，zhì chí yáng。bèi zhǐ zhī hú zhōu，guò quē shàng diàn。suì zhù jiā chí yáng，dú fù zhào。liù yuè shí sān rì，shǐ fù dān，shě zhōu zuò àn shàng，gé yī àn jīn，jīng shén rú hǔ，mù guāng làn làn shè rén，wàng zhōu zhōng gào bié。yú yì shén è，hū yuē:" rú chuán wén chéng zhōng huǎn jí，nài hé?" jǐ shǒu yáo yīng yuē:" cóng zhòng。bì bù dé yǐ，xiān qì zī zhòng，cì yì pī，cì shū cè juàn zhóu，cì gǔ qì，dú suǒ wèi zōng qì zhě，kě zì fù bào，yǔ shēn jù cún wáng，wù wàng zhī。" suì chí mǎ qù。tú zhōng bēn chí，mào dà shǔ，gǎn jí。zhì xíng zài，bìng shān。qī yuè mò，shū bào wò bìng。yú jīng dá，niàn hóu xìng sù jí，nài hé。bìng shān huò rè，bì fú hán yào，jí kě yōu。suì jiě zhōu xià，yī rì yè xíng sān bǎi lǐ。bǐ zhì，guǒ dà fú chái húhuáng qín yào，nüè qiě lì，bìng wēi zài gāo máng。yú bēi qì，cāng huáng bù rěn wèn hòu shì。bā yuè shí bā rì，suì bù qǐ。qǔ bǐ zuò shī，jué bǐ ér zhōng，shū wú fēn xiāng mài lǚ zhī yì。

　　建炎戊申秋九月，侯起复知建康府。已酉春三月罢，具舟上芜湖，入姑孰，将卜居赣水上。夏五月，至池阳。被旨知湖州，过阙上殿。遂驻家池阳，独赴召。六月十三日，始负担，舍舟坐岸上，葛衣岸巾，精神如虎，目光烂烂射人，望舟中告别。余意甚恶，呼曰：“如传闻城中缓急，奈何？”戟手遥应曰：“从众。必不得已，先弃辎重，次衣被，次书册卷轴，次古器，独所谓宗器者，可自负抱，与身俱存亡，勿忘之。”遂驰马去。途中奔驰，冒大暑，感疾。至行在，病痁。七月末，书报卧病。余惊怛，念侯性素急，奈何。病痁或热，必服寒药，疾可忧。遂解舟下，一日夜行三百里。比至，果大服柴胡、黄芩药，疟且痢，病危在膏盲。余悲泣，仓皇不忍问后事。八月十八日，遂不起。取笔作诗，绝笔而终，殊无分香卖履之意。

　　 zàng bì，yú wú suǒ zhī。cháo tíng yǐ fēn qiǎn liù gōng，yòu chuán jiāng dāng jìn dù。shí yóu yǒu shū èr wàn juǎn，jīn shí kè èr qiān juǎn，qì mǐnyīn rù，kě dài bǎi kè，tā cháng wù chēng shì。yú yòu dà bìng，jǐn cún chuǎn xī。shì shì rì pò。niàn hóu yǒu mèi xù，rèn bīng bù shì láng，cóng wèi zài hóng zhōu，suì qiǎn èr gù lì，xiān bù sòng xíng lǐ wǎng tóu zhī。dōng shí èr yuè，jīn kòu xiàn hóng zhōu，suì jǐn wěi qì。suǒ wèi lián lú dù jiāng zhī shū，yòu sàn wèi yún yān yǐ。dú yú shǎo qīng xiǎo juàn zhóu shū tiēxiě běn lǐdùhánliǔ jí，shì shuōyán tiě lùn，hàn táng shí kè fù běn shù shí zhóu，sān dài dǐng nài shí shù shì，nán táng xiě běn shū shù qiè，ǒu bìng zhōng bǎ wán，bān zài wò nèi zhě，kuī rán dú cún。

　　葬毕，余无所之。朝廷已分遣六宫，又传江当禁渡。时犹有书二万卷，金石刻二千卷，器皿、茵褥，可待百客，他长物称是。余又大病，仅存喘息。事势日迫。念侯有妹婿，任兵部侍郎，从卫在洪州，遂遣二故吏，先部送行李往投之。冬十二月，金寇陷洪州，遂尽委弃。所谓连舻渡江之书，又散为云烟矣。独余少轻小卷轴书帖、写本李、杜、韩、柳集，《世说》、《盐铁论》，汉唐石刻副本数十轴，三代鼎鼐十数事，南唐写本书数箧，偶病中把玩，搬在卧内者，岿然独存。

　　 shàng jiāng jì bù kě wǎng，yòu lǔ shì pǒ cè，yǒu dì háng rèn chì jú shān dìng guān，suì wǎng yī zhī。dào tái，tái shǒu yǐ dùn。zhī shàn，chū lù，yòu qì yì pī。zǒu huáng yán，gù zhōu rù hǎi，bēn xíng cháo，shí zhù bì zhāng ān，cóng yù zhōu hǎi dào zhī wēn，yòu zhī yuè。gēng xū shí èr yuè，fàng sàn bǎi guān，suì zhī qú。shào xīng xīn hài chūn sān yuè，fù fù yuè，rén zǐ，yòu fù háng。

　　上江既不可往，又虏势叵测，有弟迒任敕局删定官，遂往依之。到台，台守已遁。之剡，出陆，又弃衣被。走黄岩，雇舟入海，奔行朝，时驻跸章安，从御舟海道之温，又之越。庚戌十二月，放散百官，遂之衢。绍兴辛亥春三月，复赴越，壬子，又赴杭。

　　 xiān hóu jí jí shí，yǒu zhāng fēi qīng xué shì，xié yù hú guò，shì hóu，biàn xié qù，qí shí mín yě。bù zhī hé rén chuán dào，suì wàng yán yǒu bān jīn zhī yǔ。huò chuán yì yǒu mì lùn liè zhě。yú dà huáng bù，bù gǎn yán，yì bù gǎn suì yǐ，jǐn jiāng jiā zhōng suǒ yǒu tóng qì děng wù，yù zǒu wài tíng tóu jìn。dào yuè，yǐ yí xìng sì míng。bù gǎn liú jiā zhōng，bìng xiě běn shū jì shàn。hòu guān jūn shōu pàn zú，qǔ qù，wén jǐn rù gù lǐ jiāng jūn jiā。suǒ wèi kuī rán dú cún zhě，wú lǜ shí qù wǔ liù yǐ。wéi yǒu shū huà yàn mò，kě wǔ qī lù，gèng bù rěn zhì tā suǒ。cháng zài wò tā xià，shǒu zì kāi hé。zài kuài jī，bǔ jū tǔ mín zhōng shì shě。hū yī xī xué bì fù wǔ lù qù。yú bēi tòng bù yǐ，zhòng lì shǎng shōu shú。hòu èr rì，lín rén zhōng fù hào chū shí bā zhóu qiú shǎng，gù zhī qí dào bù yuǎn yǐ。wàn jì qiú zhī，qí yú suì bù kě chū。jīn zhī jǐn wèi wú shuō yùn shǐ jiàn jià dé zhī。suǒ wèi kuī rán dú cún zhě，nǎi shí qù qí qī bā。suǒ yǒu yī èr cán líng bù chéng bù zhì shū cè，sān shù zhǒng píng píng shū zhì，yóu fù ài xī rú hù tóu mù，hé yú yě yé。

　　先侯疾亟时，有张飞卿学士，携玉壶过，视侯，便携去，其实珉也。不知何人传道，遂妄言有颁金之语。或传亦有密论列者。余大惶怖，不敢言，亦不敢遂已，尽将家中所有铜器等物，欲走外廷投进。到越，已移幸四明。不敢留家中，并写本书寄剡。后官军收叛卒，取去，闻尽入故李将军家。所谓岿然独存者，无虑十去五六矣。惟有书画砚墨，可五七簏，更不忍置他所。常在卧塌下，手自开阖。在会稽，卜居土民钟氏舍。忽一夕；穴壁负五簏去。余悲恸不已，重立赏收赎。后二日，邻人钟复皓出十八轴求赏，故知其盗不远矣。万计求之，其余遂不可出。今知尽为吴说运使贱价得之。所谓岿然独存者，乃十去其七八。所有一二残零不成部帙书册，三数种平平书帙，犹复爱惜如护头目，何愚也耶。

　　 jīn rì hū yuè cǐ shū，rú jiàn gù rén。yīn yì hóu zài dōng lái jìng zhì táng，zhuāng juǎn chū jiù，yún qiān piāo dài，shù shí juǎn zuò yī zhì。měi rì wǎn lì sàn，zhé jiào kān èr juǎn，bá tí yī juàn。cǐ èr qiān juǎn，yǒu tí bá zhě wǔ bǎi èr juǎn ěr。jīn shǒu zé rú xīn，ér mù mù yǐ gǒng，bēi fū!

　　今日忽阅此书，如见故人。因忆侯在东莱静治堂，装卷初就，芸签缥带，束十卷作一帙。每日晚吏散，辄校勘二卷，跋题一卷。此二千卷，有题跋者五百二卷耳。今手泽如新，而墓木已拱，悲夫！

　　 xī xiāo yì jiāng líng xiàn méi，bù xī guó wáng，ér huǐ liè shū huà。yáng guǎng jiāng dū qīng fù，bù bēi shēn sǐ，ér fù qǔ tú shū。qǐ rén xìng zhī suǒ zhe，sǐ shēng bù néng wàng zhī yú。huò zhě tiān yì yǐ yú fěi bó，bù zú yǐ xiǎng cǐ yóu wù yé。yì yì sǐ zhě yǒu zhī，yóu jīn jīn ài xī，bù kěn liú zài rén jiān yé。hé dé zhī jiān ér shī zhī yì yě。

　　昔萧绎江陵陷没，不惜国亡，而毁裂书画。杨广江都倾覆，不悲身死，而复取图书。岂人性之所著，死生不能忘之欤。或者天意以余菲薄，不足以享此尤物耶。抑亦死者有知，犹斤斤爱惜，不肯留在人间耶。何得之艰而失之易也。

　　 wū hū，yú zì shǎo lù jī zuò fù zhī èr nián，zhì guò qú yuàn zhī fēi zhī liǎng suì，sān shí sì nián zhī jiān，yōu huàn dé shī，hé qí duō yǐ!rán yǒu yǒu bì yǒu wú，yǒu jù bì yǒu sàn，nǎi lǐ zhī cháng。rén wáng gōng，rén dé zhī，yòu hú zú dào!suǒ yǐ qū qū jì qí zhōng shǐ zhě，yì yù wèi hòu shì hào gǔ bó yǎ zhě zhī jiè yún。

　　呜呼，余自少陆机作赋之二年，至过蘧瑗知非之两岁，三十四年之间，忧患得失，何其多矣！然有有必有无，有聚必有散，乃理之常。人亡弓，人得之，又胡足道！所以区区记其终始者，亦欲为后世好古博雅者之戒云。

　　 shào xīng èr niánxuán yì suì，zhuàng yuè shuò jiǎ yín，yì ān shì tí 。

　　绍兴二年、玄黓岁，壮月朔甲寅，易安室题 。