文王世子

拼音版、注音及读音

　　 wén wáng zhī wèi shì zǐ，cháo yú wáng jì，rì sān。jī chū míng ér yī fú，zhì yú qǐn mén wài，wèn nèi shù zhī yù zhě yuē: jīn rì ān fǒu hé rú?nèi shù yuē: ān。wén wáng nǎi xǐ。jí rì zhōng，yòu zhì，yì rú zhī。jí mò，yòu zhì，yì rú zhī。qí yǒu bù ān jié，zé nèi shù yǐ gào wén wáng，wén wáng sè yōu，xíng bù néng zhèng lǚ。wáng jì fù shàn，rán hòu yì fù chū。shí shàng，bì zài，shì hán nuǎn zhī jié，shí xià，wèn suǒ shàn mìng shàn zǎi yuē: mò yǒu yuán!yīng yuē: nuò。rán hòu tuì。wǔ wáng shuài ér xíng zhī，bù gǎn yǒu jiā yān。wén wáng yǒu jí，wǔ wáng bù tuō guàn dài ér yǎng。wén wáng yī fàn，yì yī fàn wén wáng zài fàn，yì zài fàn。xún yǒu èr rì nǎi jiān。wén wáng wèi wǔ wáng yuē: nǚ hé mèng yǐ?wǔ wáng duì yuē: mèng dì yǔ wǒ jiǔ líng。wén wáng yuē: nǚ yǐ wéi hé yě?wǔ wáng yuē: xī fāng yǒu jiǔ guó yān，jūn wáng qí zhōng fǔ zhū?wén wáng yuē: fēi yě。gǔ zhě wèi nián líng，chǐ yì líng yě。wǒ bǎi ěr jiǔ shí，wú yǔ ěr sān yān。wén wáng jiǔ shí qī nǎi zhōng，wǔ wáng jiǔ shí sān ér zhōng。chéng wáng yòu，bù néng lì zuò，zhōu gōng xiāng，jiàn zuò ér zhì。kàng shì zǐ fǎ yú bó qín，yù lìng chéng wáng zhī zhī fù zǐjūn chéncháng yòu zhī dào yě chéng wáng yǒu guò，zé tà bó qín，suǒ yǐ shì chéng wáng shì zǐ zhī dào yě。wén wáng zhī wèi shì zǐ yě。

　　文王之为世子，朝于王季，日三。鸡初鸣而衣服，至于寝门外，问内竖之御者曰：「今日安否何如？」内竖曰：「安。」文王乃喜。及日中，又至，亦如之。及莫，又至，亦如之。其有不安节，则内竖以告文王，文王色忧，行不能正履。王季腹膳，然后亦复初。食上，必在，视寒暖之节，食下，问所膳；命膳宰曰：「末有原！」应曰：「诺。」然后退。武王帅而行之，不敢有加焉。文王有疾，武王不脱冠带而养。文王一饭，亦一饭；文王再饭，亦再饭。旬有二日乃间。文王谓武王曰：「女何梦矣？」武王对曰：「梦帝与我九龄。」文王曰：「女以为何也？」武王曰：「西方有九国焉，君王其终抚诸？」文王曰：「非也。古者谓年龄，齿亦龄也。我百尔九十，吾与尔三焉。」文王九十七乃终，武王九十三而终。成王幼，不能莅阼，周公相，践阼而治。抗世子法于伯禽，欲令成王之知父子、君臣、长幼之道也；成王有过，则挞伯禽，所以示成王世子之道也。文王之为世子也。

　　 fán xué shì zǐ jí xué shì，bì shí。chūn xià xué gān gē，qiū dōng xué yǔ yuè，jiē yú dōng xù。xiǎo yuè zhèng xué gàn，dà xū zàn zhī。yuè shī xué gē，yuè shī chéng zàn zhī。xū gǔ nán。chūn sòng xià xián，dà shī zhào zhī。gǔ zōng qiū xué lǐ，zhí lǐ zhě zhào zhī dōng dú shū，diǎn shū zhě zhào zhī。lǐ zài gǔ zōng，shū zài shàng xiáng。fán jì yǔ yǎng lǎo，qǐ yán，hé yǔ zhī lǐ，jiē xiǎo yuè zhèng zhào zhī yú dōng xù。dà yuè zhèng xué wǔ gàn qī，yǔ shuō，mìng qǐ yán，jiē dà yuè zhèng shòu shù，dà sī chéng lùn shuō zài dōng xù。

　　凡学世子及学士，必时。春夏学干戈，秋冬学羽龠，皆于东序。小乐正学干，大胥赞之。龠师学戈，龠师丞赞之。胥鼓南。春诵夏弦，大师诏之。瞽宗秋学礼，执礼者诏之；冬读书，典书者诏之。礼在瞽宗，书在上庠。凡祭与养老，乞言，合语之礼，皆小乐正诏之于东序。大乐正学舞干戚，语说，命乞言，皆大乐正授数，大司成论说在东序。

　　 fán shì zuò yú dà sī chéng zhě，yuǎn jìn jiān sān xí，kě yǐ wèn。zhōng zé fù qiáng，liè shì wèi jǐn，bù wèn。fán xué，chūn guān shì diàn yú qí xiān shī，qiū dōng yì rú zhī。fán shǐ lì xué zhě，bì shì diàn yú xiān shèng xiān shī jí xíng shì，bì yǐ bì。fán shì diàn zhě，bì yǒu hé yě，yǒu guó gù zé fǒu。fán dà hé lè，bì suì yǎng lǎo。fán yǔ yú jiāo zhě，bì qǔ xián liǎn cái yān。huò yǐ dé jìn，huò yǐ shì jǔ，huò yǐ yán yáng。qǔ yì jiē shì zhī，yǐ dài yòu yǔ。sān ér yī yǒu yān，nǎi jìn qí děng，yǐ qí xù，wèi zhī jiāo rén，yuǎn zhī。yú chéng jūn yǐ jí qǔ jué yú shàng zūn yě。shǐ lì xué zhě，jì xìng qì yòng bì，rán hòu shì cài bù wǔ bù shòu qì，nǎi tuì。bīn yú dōng xù，yī xiàn，wú jiè yǔ kě yě。jiào shì zǐ。

　　凡侍坐于大司成者，远近间三席，可以问。终则负墙，列事未尽，不问。凡学，春官释奠于其先师，秋冬亦如之。凡始立学者，必释奠于先圣先师；及行事，必以币。凡释奠者，必有合也，有国故则否。凡大合乐，必遂养老。凡语于郊者，必取贤敛才焉。或以德进，或以事举，或以言扬。曲艺皆誓之，以待又语。三而一有焉，乃进其等，以其序，谓之郊人，远之。于成均以及取爵于上尊也。始立学者，既兴器用币，然后释菜不舞不授器，乃退。傧于东序，一献，无介语可也。教世子。

　　 fán sān wáng jiào shì zǐ bì yǐ lǐ yuè。lè，suǒ yǐ xiū nèi yě lǐ，suǒ yǐ xiū wài yě。lǐ yuè jiāo cuò yú zhōng，fā xíng yú wài，shì gù qí chéng yě yì，gōng jìng ér wēn wén。lì dà fùshǎo fù yǐ yǎng zhī，yù qí zhī fù zǐjūn chén zhī dào yě。dà fù shěn fù zǐjūn chén zhī dào yǐ shì zhī shǎo fù fèng shì zǐ，yǐ guān dà fù zhī dé xíng ér shěn yù zhī。dà fù zài qián，shǎo fù zài hòu rù zé yǒu bǎo，chū zé yǒu shī，shì yǐ jiào yù ér dé chéng yě。shī yě zhě，jiào zhī yǐ shì ér yù zhū dé zhě yě bǎo yě zhě，shèn qí shēn yǐ fǔ yì zhī ér guī zhū dào zhě yě。jì yuē: yúxiàshāngzhōu，yǒu shī bǎo，yǒu yí chéng。shè sì fǔ jí sān gōng。bù bì bèi，wéi qí rén。yǔ shǐ néng yě。jūn zǐ yuē dé，dé chéng ér jiào zūn，jiào zūn ér guān zhèng，guān zhèng ér guó zhì，jūn zhī wèi yě。zhòng ní yuē: xī zhě zhōu gōng shè zhèng，jiàn zuò ér zhì，kàng shì zǐ fǎ yú bó qín，suǒ yǐ shàn chéng wáng yě。wén zhī yuē: wéi rén chén zhě，shā qí shēn yǒu yì yú jūn zé wèi zhī，kuàng yú qí shēn yǐ shàn qí jūn hū?zhōu gōng yōu wèi zhī!shì gù zhī wéi rén zi，rán hòu kě yǐ wéi rén fù zhī wéi rén chén，rán hòu kě yǐ wéi rén jūn zhī shì rén，rán hòu néng shǐ rén。chéng wáng yòu，bù néng lì zuò，yǐ wéi shì zǐ，zé wú wéi yě，shì gù kàng shì zǐ fǎ yú bó qín，shǐ zhī yǔ chéng wáng jū，yù lìng chéng wáng zhī zhī fù zǐjūn chéncháng yòu zhī yì yě。jūn zhī yú shì zǐ yě，qīn zé fù yě，zūn zé jūn yě。yǒu fù zhī qīn，yǒu jūn zhī zūn，rán hòu jiān tiān xià ér yǒu zhī。shì gù，yǎng shì zǐ bù kě bù shèn yě。xíng yī wù ér sān shàn jiē dé zhě，wéi shì zǐ ér yǐ。qí chǐ yú xué zhī wèi yě。gù shì zǐ chǐ yú xué，guó rén guān zhī yuē: jiāng jūn wǒ ér yǔ wǒ chǐ ràng hé yě?yuē: yǒu fù zài zé lǐ rán，rán ér zhòng zhī fù zǐ zhī dào yǐ。qí èr yuē: jiāng jūn wǒ ér yǔ wǒ chǐ ràng hé yě?yuē: yǒu jūn zài zé lǐ rán，rán ér zhòng zhe yú jūn chén zhī yì yě。qí sān yuē: jiāng jūn wǒ ér yǔ wǒ chǐ ràng hé yě?yuē: cháng cháng yě，rán ér zhòng zhī cháng yòu zhī jié yǐ。gù fù zài sī wèi zi，jūn zài sī wèi zhī chén，jū zi yǔ chén zhī jié，suǒ yǐ zūn jūn qīn qīn yě。gù xué zhī wèi fù zǐ yān，xué zhī wèi jūn chén yān，xué zhī wèi cháng yòu yān，fù zǐjūn chéncháng yòu zhī dào dé，ér guó zhì。yǔ yuē: yuè zhèng sī yè，fù shī sī chéng，yī yǒu yuán liáng，wàn guó yǐ zhēn。shì zǐ zhī wèi yě。zhōu gōng jiàn zuò。

　　凡三王教世子必以礼乐。乐，所以修内也；礼，所以修外也。礼乐交错于中，发形于外，是故其成也怿，恭敬而温文。立大傅、少傅以养之，欲其知父子、君臣之道也。大傅审父子、君臣之道以示之；少傅奉世子，以观大傅之德行而审喻之。大傅在前，少傅在后；入则有保，出则有师，是以教喻而德成也。师也者，教之以事而喻诸德者也；保也者，慎其身以辅翼之而归诸道者也。《记》曰：「虞、夏、商、周，有师保，有疑丞。」设四辅及三公。不必备，唯其人。语使能也。君子曰德，德成而教尊，教尊而官正，官正而国治，君之谓也。仲尼曰：「昔者周公摄政，践阼而治，抗世子法于伯禽，所以善成王也。闻之曰：为人臣者，杀其身有益于君则为之，况于其身以善其君乎？周公优为之！」是故知为人子，然后可以为人父；知为人臣，然后可以为人君；知事人，然后能使人。成王幼，不能莅阼，以为世子，则无为也，是故抗世子法于伯禽，使之与成王居，欲令成王之知父子、君臣、长幼之义也。君之于世子也，亲则父也，尊则君也。有父之亲，有君之尊，然后兼天下而有之。是故，养世子不可不慎也。行一物而三善皆得者，唯世子而已。其齿于学之谓也。故世子齿于学，国人观之曰：「将君我而与我齿让何也？」曰：「有父在则礼然，然而众知父子之道矣。」其二曰：「将君我而与我齿让何也？」曰：「有君在则礼然，然而众着于君臣之义也。」其三曰：「将君我而与我齿让何也？」曰：「长长也，然而众知长幼之节矣。」故父在斯为子，君在斯谓之臣，居子与臣之节，所以尊君亲亲也。故学之为父子焉，学之为君臣焉，学之为长幼焉，父子、君臣、长幼之道得，而国治。语曰：「乐正司业，父师司成，一有元良，万国以贞。」世子之谓也。周公践阼。

　　 shù zǐ zhī zhèng yú gōng zú zhě，jiào zhī yǐ xiào dìmù yǒuzi ài，míng fù zǐ zhī yìcháng yòu zhī xù。qí cháo yú gōng: nèi cháo，zé dōng miàn běi shàng chén yǒu guì zhě，yǐ chǐ。qí zài wài cháo，zé yǐ guān，sī shì wèi zhī。qí zài zōng miào zhī zhōng，zé rú wài cháo zhī wèi。zōng rén shòu shì，yǐ jué yǐ guān。qí dēng jùn xiàn shòu jué，zé yǐ shàng sì。shù zǐ zhì zhī，suī yǒu sān mìng，bù yú fù xiōng。qí gōng dà shì，zé yǐ qí sāng fú zhī jīng cū wèi xù。suī yú gōng zú zhī sàng yì rú zhī，yǐ cì zhǔ rén。ruò gōng yǔ zú yàn，zé yì xìng wèi bīn，shàn zǎi wéi zhǔ rén，gōng yǔ fù xiōng chǐ。zú shí，shì jiàng yī děng。qí zài jūn，zé shǒu yú gōng mí。gōng ruò yǒu chū jiāng zhī zhèng，shù zǐ yǐ gōng zú zhī wú shì zhě shǒu yú gōng gōng，zhèng shì shǒu dà miào，zhū fù shǒu guì gōng guì shì，zhū zǐ zhū sūn shǒu xià gōng xià shì。wǔ miào zhī sūn，zǔ miào wèi huǐ，suī wèi shù rén，guān，qǔ qī，bì gào sǐ，bì fù liàn xiáng zé gào。zú zhī xiāng wèi yě，yí diào bù diào，yí miǎn bù miǎn，yǒu sī fá zhī。zhì yú fèng fù chéng hán，jiē yǒu zhèng yān。gōng zú qí yǒu sǐ zuì，zé qìng yú diān rén。qí xíng zuì，zé xiān tuán，yì gào yú diān rén。gōng zú wú gōng xíng。yù chéng，yǒu sī yàn yú gōng。qí sǐ zuì，zé yuē mǒu zhī zuì zài dà pì qí xíng zuì，zé yuē mǒu zhī zuì zài xiǎo pì。gōng yuē: yòu zhī。yǒu sī yòu yuē: zài pì。gōng yòu yuē: yòu zhī。yǒu sī yòu yuē: zài pì。jí sān yòu，bú duì，zǒu chū，zhì xíng yú yú diān rén。gōng yòu shǐ rén zhuī zhī yuē: suī rán，bì shè zhī。yǒu sī duì yuē: wú jí yě!fǎn mìng yú gōng，gōng sù fú bù jǔ，wèi zhī biàn，rú qí lún zhī sàng。wú fú，qīn kū zhī。gōng zú cháo yú nèi cháo，nèi qīn yě。suī yǒu guì zhě yǐ chǐ，míng fù zǐ yě。wài cháo yǐ guān，tǐ yì xìng yě。zōng miào zhī zhōng，yǐ jué wèi wèi，chóng dé yě。zōng rén shòu shì yǐ guān，zūn xián yě。dēng jùn shòu jué yǐ shàng sì，zūn zǔ zhī dào yě。sàng jì yǐ fú zhī qīng zhòng wèi xù，bù duó rén qīn yě。gōng yǔ zú yàn zé yǐ chǐ，ér xiào dì zhī dào dá yǐ。qí zú shí shì jiàng yī děng，qīn qīn zhī shā yě。zhàn zé shǒu yú gōng mí，xiào ài zhī shēn yě。zhèng shì shǒu dà miào，zūn zōng shì，ér jūn chén zhī dào zhe yǐ。zhū fù zhū xiōng shǒu guì shì，zǐ dì shǒu xià shì，ér ràng dào dá yǐ。wǔ miào zhī sūn，zǔ miào wèi huǐ，suī jí shù rén，guān，qǔ qī bì gào，sǐ bì fù，bù wàng qīn yě。qīn wèi jué ér liè yú shù rén，jiàn wú néng yě。jìng diào lín fù fèng，mù yǒu zhī dào yě。gǔ zhě，shù zǐ zhī guān zhì，ér bāng guó yǒu lún bāng guó yǒu lún，ér zhòng xiāng fāng yǐ。gōng zú zhī zuì，suī qīn bù yǐ fàn yǒu sī，zhèng shù yě，suǒ yǐ tǐ bǎi xìng yě。xíng yú yǐn zhě，bù yǔ guó rén lǜ xiōng dì yě。fú diào，fú wèi fú，kū yú yì xìng zhī miào，wèi tiǎn zǔ yuǎn zhī yě。sù fú jū wài，bù tīng lè，sī sàng zhī yě，gǔ ròu zhī qīn wú jué yě。gōng zú wú gōng xíng，bù jiǎn qí lèi yě。tiān zǐ shì xué，dà xīn gǔ zhēng，suǒ yǐ jǐng zhòng yě。zhòng zhì，rán hòu tiān zǐ zhì。nǎi mìng yǒu sī xíng shì。xìng zhì jié，jì xiān shī xiān shèng yān。yǒu sī zú shì，fǎn mìng。shǐ zhī yǎng yě: shì dōng xù，shì diàn yú xiān lǎo，suì shè sān lǎo wǔ gēng qún lǎo zhī xí wèi yān。shì zhuàn shěng lǐ，yǎng lǎo zhī zhēn，jù suì fā yǒng yān，tuì xiū zhī yǐ xiào yǎng yě。fǎn，dēng gē qīng miào，jì gē ér yǔ，yǐ chéng zhī yě。yán fù zǐjūn chéncháng yòu zhī dào，hé dé yīn zhī zhì，lǐ zhī dà zhě yě。xià guǎn xiàng，wǔ dà wǔ。dà hé zhòng yǐ shì，dá yǒu shén，xìng yǒu dé yě。zhèng jūn chén zhī wèiguì jiàn zhī děng yān，ér shàng xià zhī yì xíng yǐ。yǒu sī gào yǐ lè què，wáng nǎi mìng gōng hóu bó zǐ nán jí qún lì yuē: fǎn!yǎng lǎo yòu yú dōng xù。zhōng zhī yǐ rén yě。shì gù shèng rén zhī jì shì yě，lǜ zhī yǐ dà，ài zhī yǐ jìng，xíng zhī yǐ lǐ，xiū zhī yǐ xiào yǎng，jì zhī yǐ yì，zhōng zhī yǐ rén。shì gù gǔ zhī rén yī jǔ shì ér zhòng jiē zhī qí dé zhī bèi yě。gǔ zhī jūn zǐ，jǔ dà shì，bì shèn qí zhōng shǐ，ér zhòng ān dé bù yù yān?duì mìng yuē: niàn zhōng shǐ diǎn yú xué。

　　庶子之正于公族者，教之以孝弟、睦友、子爱，明父子之义、长幼之序。其朝于公：内朝，则东面北上；臣有贵者，以齿。其在外朝，则以官，司士为之。其在宗庙之中，则如外朝之位。宗人授事，以爵以官。其登馂献受爵，则以上嗣。庶子治之，虽有三命，不逾父兄。其公大事，则以其丧服之精粗为序。虽于公族之丧亦如之，以次主人。若公与族燕，则异姓为宾，膳宰为主人，公与父兄齿。族食，世降一等。其在军，则守于公祢。公若有出疆之政，庶子以公族之无事者守于公宫，正室守大庙，诸父守贵宫贵室，诸子诸孙守下宫下室。五庙之孙，祖庙未毁，虽为庶人，冠，取妻，必告；死，必赴；练祥则告。族之相为也，宜吊不吊，宜免不免，有司罚之。至于赗赙承含，皆有正焉。公族其有死罪，则磬于甸人。其刑罪，则纤剸，亦告于甸人。公族无宫刑。狱成，有司谳于公。其死罪，则曰「某之罪在大辟」；其刑罪，则曰「某之罪在小辟」。公曰：「宥之。」有司又曰：「在辟。」公又曰：「宥之。」有司又曰：「在辟。」及三宥，不对，走出，致刑于于甸人。公又使人追之曰：「虽然，必赦之。」有司对曰：「无及也！」反命于公，公素服不举，为之变，如其伦之丧。无服，亲哭之。公族朝于内朝，内亲也。虽有贵者以齿，明父子也。外朝以官，体异姓也。宗庙之中，以爵为位，崇德也。宗人授事以官，尊贤也。登馂受爵以上嗣，尊祖之道也。丧纪以服之轻重为序，不夺人亲也。公与族燕则以齿，而孝弟之道达矣。其族食世降一等，亲亲之杀也。战则守于公祢，孝爱之深也。正室守大庙，尊宗室，而君臣之道着矣。诸父诸兄守贵室，子弟守下室，而让道达矣。五庙之孙，祖庙未毁，虽及庶人，冠，取妻必告，死必赴，不忘亲也。亲未绝而列于庶人，贱无能也。敬吊临赙赗，睦友之道也。古者，庶子之官治，而邦国有伦；邦国有伦，而众乡方矣。公族之罪，虽亲不以犯有司，正术也，所以体百姓也。刑于隐者，不与国人虑兄弟也。弗吊，弗为服，哭于异姓之庙，为忝祖远之也。素服居外，不听乐，私丧之也，骨肉之亲无绝也。公族无宫刑，不翦其类也。天子视学，大昕鼓征，所以警众也。众至，然后天子至。乃命有司行事。兴秩节，祭先师先圣焉。有司卒事，反命。始之养也：适东序，释奠于先老，遂设三老五更群老之席位焉。适馔省醴，养老之珍，具；遂发咏焉，退修之以孝养也。反，登歌清庙，既歌而语，以成之也。言父子、君臣、长幼之道，合德音之致，礼之大者也。下管《象》，舞《大武》。大合众以事，达有神，兴有德也。正君臣之位、贵贱之等焉，而上下之义行矣。有司告以乐阕，王乃命公侯伯子男及群吏曰：「反！养老幼于东序。」终之以仁也。是故圣人之记事也，虑之以大，爱之以敬，行之以礼，修之以孝养，纪之以义，终之以仁。是故古之人一举事而众皆知其德之备也。古之君子，举大事，必慎其终始，而众安得不喻焉？《兑命》曰：「念终始典于学。」

　　 shì zǐ zhī jì yuē: zhāo xī zhì yú dà qǐn zhī mén wài，wèn yú nèi shù yuē: jīn rì ān fǒu hé rú?nèi shù yuē: jīn rì ān。shì zǐ nǎi yǒu xǐ sè。qí yǒu bù ān jié，zé nèi shù yǐ gào shì zǐ，shì zǐ sè yōu bù mǎn róng。nèi shù yán fù chū，rán hòu yì fù chū。zhāo xī zhī shí shàng，shì zǐ bì zài，shì hán nuǎn zhī jié。shí xià，wèn suǒ shàn xiū。bì zhī suǒ jìn，yǐ mìng shàn zǎi，rán hòu tuì。ruò nèi shù yán jí，zé shì zǐ qīn qí xuán ér yǎng。shàn zǎi zhī zhuàn，bì jìng shì zhī jí zhī yào，bì qīn cháng zhī。cháng zhuàn shàn，zé shì zǐ yì néng shí cháng zhuàn guǎ，shì zǐ yì bù néng bǎo yǐ zhì yú fù chū，rán hòu yì fù chū。

　　世子之记曰：朝夕至于大寝之门外，问于内竖曰：「今日安否何如？」内竖曰：「今日安。」世子乃有喜色。其有不安节，则内竖以告世子，世子色忧不满容。内竖言「复初」，然后亦复初。朝夕之食上，世子必在，视寒暖之节。食下，问所膳羞。必知所进，以命膳宰，然后退。若内竖言「疾」，则世子亲齐玄而养。膳宰之馔，必敬视之；疾之药，必亲尝之。尝馔善，则世子亦能食；尝馔寡，世子亦不能饱；以至于复初，然后亦复初。