祭义

拼音版、注音及读音

　　 jì bù yù shù，shù zé fán，fán zé bù jìng。jì bù yù shū，shū zé dài，dài zé wàng。shì gù jūn zǐ hé zhū tiān dào: chūn dì qiū cháng。shuāng lù jì jiàng，jūn zǐ lǚ zhī，bì yǒu qī chuàng zhī xīn，fēi qí hán zhī wèi yě。chūn，yǔ lù jì rú，jūn zǐ lǚ zhī，bì yǒu chù tì zhī xīn，rú jiāng jiàn zhī。lè yǐ yíng lái，āi yǐ sòng wǎng，gù dì yǒu lè ér cháng wú lè。zhì qí yú nèi，sàn qí yú wài。qí zhī rì: sī qí jū chǔ，sī qí xiào yǔ，sī qí zhì yì，sī qí suǒ lè，sī qí suǒ shì。qí sān rì，nǎi jiàn qí suǒ wéi qí zhě。jì zhī rì: rù shì，ài rán bì yǒu jiàn hū qí wèi，zhōu hái chū hù，sù rán bì yǒu wén hū qí róng shēng，chū hù ér tīng，kài rán bì yǒu wén hū qí tàn xī zhī shēng。shì gù，xiān wáng zhī xiào yě，sè bù wàng hū mù，shēng bù jué hū ěr，xīn zhì shì yù bù wàng hū xīn。zhì ài zé cún，zhì què zé zhe。zhe cún bù wàng hū xīn，fū ān dé bù jìng hū?jūn zǐ shēng zé jìng yǎng，sǐ zé jìng xiǎng，sī zhōng shēn fú rǔ yě。jūn zǐ yǒu zhōng shēn zhī sàng，jì rì zhī wèi yě。jì rì bù yòng，fēi bù xiáng yě。yán fū rì，zhì yǒu suǒ zhì，ér bù gǎn jǐn qí sī yě。wéi shèng rén wéi néng xiǎng dì，xiào zǐ wèi néng xiǎng qīn。xiǎng zhě，xiāng yě。xiāng zhī，rán hòu néng xiǎng yān。shì gù xiào zǐ lín shī ér bù zuò。jūn qiān shēng，fū rén diàn àng。jūn xiàn shī，fū rén jiàn dòu。qīng dài fū xiāng jūn，mìng fù xiāng fū rén。qí qí hū qí jìng yě，yú yú hū qí zhōng yě，wù wù zhū qí yù qí xiǎng zhī yě。wén wáng zhī jì yě: shì sǐ zhě rú shì shēng，sī sǐ zhě rú bù yù shēng，jì rì bì āi，chēng huì rú jiàn qīn。sì zhī zhōng yě，rú jiàn qīn zhī suǒ ài，rú yù sè rán qí wén wáng yǔ?shī yún: míng fā bù mèi，yǒu huái èr rén。wén wáng zhī shī yě。jì zhī míng rì，míng fā bù mèi，xiǎng ér zhì zhī，yòu cóng ér sī zhī。jì zhī rì，lè yǔ āi bàn xiǎng zhī bì lè，yǐ zhì bì āi。

　　祭不欲数，数则烦，烦则不敬。祭不欲疏，疏则怠，怠则忘。是故君子合诸天道：春禘秋尝。霜露既降，君子履之，必有凄怆之心，非其寒之谓也。春，雨露既濡，君子履之，必有怵惕之心，如将见之。乐以迎来，哀以送往，故禘有乐而尝无乐。致齐于内，散齐于外。齐之日：思其居处，思其笑语，思其志意，思其所乐，思其所嗜。齐三日，乃见其所为齐者。祭之日：入室，僾然必有见乎其位，周还出户，肃然必有闻乎其容声，出户而听，忾然必有闻乎其叹息之声。是故，先王之孝也，色不忘乎目，声不绝乎耳，心志嗜欲不忘乎心。致爱则存，致悫则着。着存不忘乎心，夫安得不敬乎？君子生则敬养，死则敬享，思终身弗辱也。君子有终身之丧，忌日之谓也。忌日不用，非不祥也。言夫日，志有所至，而不敢尽其私也。唯圣人为能飨帝，孝子为能飨亲。飨者，乡也。乡之，然后能飨焉。是故孝子临尸而不怍。君牵牲，夫人奠盎。君献尸，夫人荐豆。卿大夫相君，命妇相夫人。齐齐乎其敬也，愉愉乎其忠也，勿勿诸其欲其飨之也。文王之祭也：事死者如事生，思死者如不欲生，忌日必哀，称讳如见亲。祀之忠也，如见亲之所爱，如欲色然；其文王与？《诗》云：「明发不寐，有怀二人。」文王之诗也。祭之明日，明发不寐，飨而致之，又从而思之。祭之日，乐与哀半；飨之必乐，已至必哀。

　　 zhòng ní cháng，fèng jiàn ér jìn qí qīn yě què，qí xíng qū qū yǐ shù。yǐ jì，zi gàn wèn yuē: zi zhī yán jì，jì jì qī qī rán jīn zi zhī jì，wú jì jì qī qī，hé yě?zǐ yuē: jì jì zhě，róng yě yuǎn yě qī qī zhě，róng yě zì fǎn yě。róng yǐ yuǎn，ruò róng yǐ zì fǎn yě，fū hé shén míng zhī jí jiāo，fū hé jì jì qī qī zhī yǒu hū?fǎn kuì，lè chéng，jiàn qí jiàn zǔ，xù qí lǐ yuè，bèi qí bǎi guān。jūn zǐ zhì qí jì jì qī qī，fū hé huāng hū zhī yǒu hū?fū yán，qǐ yī duān ér yǐ?fū gè yǒu suǒ dāng yě。

　　仲尼尝，奉荐而进其亲也悫，其行趋趋以数。已祭，子赣问曰：「子之言祭，济济漆漆然；今子之祭，无济济漆漆，何也？」子曰：「济济者，容也远也；漆漆者，容也自反也。容以远，若容以自反也，夫何神明之及交，夫何济济漆漆之有乎？反馈，乐成，荐其荐俎，序其礼乐，备其百官。君子致其济济漆漆，夫何慌惚之有乎？夫言，岂一端而已？夫各有所当也。」

　　 xiào zǐ jiāng jì，lǜ shì bù kě yǐ bù yù bǐ shí jù wù，bù kě yǐ bù bèi xū zhōng yǐ zhì zhī。gōng shì jì xiū，qiáng wū jì shè，bǎi wù jì bèi，fū fù qí jiè mù yù，shèng fú fèng chéng ér jìn zhī，dòng dòng hū，shǔ shǔ hū，rú fú shèng，rú jiāng shī zhī，qí xiào jìng zhī xīn zhì yě yǔ!jiàn qí jiàn zǔ，xù qí lǐ yuè，bèi qí bǎi guān，fèng chéng ér jìn zhī。yú shì yù qí zhì yì，yǐ qí huǎng hū yǐ yǔ shén míng jiāo，shù huò xiǎng zhī。shù huò xiǎng zhī，xiào zǐ zhī zhì yě。xiào zǐ zhī jì yě，jǐn qí què ér què yān，jǐn qí xìn ér xìn yān，jǐn qí jìng ér jìng yān，jǐn qí lǐ ér bù guò shī yān。jìn tuì bì jìng，rú qīn tīng mìng，zé huò shǐ zhī yě。xiào zǐ zhī jì，kě zhī yě，qí lì zhī yě jìng yǐ qū，qí jìn zhī yě jìng yǐ yú，qí jiàn zhī yě jìng yǐ yù tuì ér lì，rú jiāng shòu mìng yǐ chè ér tuì，jìng qí zhī sè bù jué yú miàn。xiào zǐ zhī jì yě，lì ér bù qū，gù yě jìn ér bù yú，shū yě jiàn ér bù yù，bù ài yě tuì lì ér bù rú shòu mìng，áo yě yǐ chè ér tuì，wú jìng qí zhī sè，ér wàng běn yě。rú shì ér jì，shī zhī yǐ。xiào zǐ zhī yǒu shēn ài zhě，bì yǒu hé qì yǒu hé qì zhě，bì yǒu yú sè yǒu yú sè zhě，bì yǒu wǎn róng。xiào zǐ rú zhí yù，rú fèng yíng，dòng dòng shǔ shǔ rán，rú fú shèng，rú jiāng shī zhī。yán wēi yǎn kè，fēi suǒ yǐ shì qīn yě，chéng rén zhī dào yě。

　　孝子将祭，虑事不可以不豫；比时具物，不可以不备；虚中以治之。宫室既修，墙屋既设，百物既备，夫妇齐戒沐浴，盛服奉承而进之，洞洞乎，属属乎，如弗胜，如将失之，其孝敬之心至也与！荐其荐俎，序其礼乐，备其百官，奉承而进之。于是谕其志意，以其恍惚以与神明交，庶或飨之。「庶或飨之」，孝子之志也。孝子之祭也，尽其悫而悫焉，尽其信而信焉，尽其敬而敬焉，尽其礼而不过失焉。进退必敬，如亲听命，则或使之也。孝子之祭，可知也，其立之也敬以诎，其进之也敬以愉，其荐之也敬以欲；退而立，如将受命；已彻而退，敬齐之色不绝于面。孝子之祭也，立而不诎，固也；进而不愉，疏也；荐而不欲，不爱也；退立而不如受命，敖也；已彻而退，无敬齐之色，而忘本也。如是而祭，失之矣。孝子之有深爱者，必有和气；有和气者，必有愉色；有愉色者，必有婉容。孝子如执玉，如奉盈，洞洞属属然，如弗胜，如将失之。严威俨恪，非所以事亲也，成人之道也。

　　 xiān wáng zhī suǒ yǐ zhì tiān xià zhě wǔ: guì yǒu dé，guì guì，guì lǎo，jìng zhǎng，cí yòu。cǐ wǔ zhě，xiān wáng zhī suǒ yǐ dìng tiān xià yě。guì yǒu dé，hé wéi yě?wèi qí jìn yú dào yě。guì guì，wèi qí jìn yú jūn yě。guì lǎo，wèi qí jìn yú qīn yě。jìng zhǎng，wèi qí jìn yú xiōng yě。cí yòu，wèi qí jìn yú zi yě。shì gù zhì xiào jìn hū wáng，zhì dì jìn hū bà。zhì xiào jìn hū wáng，suī tiān zǐ，bì yǒu fù zhì dì jìn hū bà，suī zhū hóu，bì yǒu xiōng。xiān wáng zhī jiào，yīn ér fú gǎi，suǒ yǐ lǐng tiān xià guó jiā yě。zǐ yuē: lì ài zì qīn shǐ，jiào mín mù yě。lì jiào zì zhǎng shǐ，jiào mín shùn yě。jiào yǐ cí mù，ér mín guì yǒu qīn jiào yǐ jìng zhǎng，ér mín guì yòng mìng。xiào yǐ shì qīn，shùn yǐ tīng mìng，cuò zhū tiān xià，wú suǒ bù xíng。

　　先王之所以治天下者五：贵有德，贵贵，贵老，敬长，慈幼。此五者，先王之所以定天下也。贵有德，何为也？为其近于道也。贵贵，为其近于君也。贵老，为其近于亲也。敬长，为其近于兄也。慈幼，为其近于子也。是故至孝近乎王，至弟近乎霸。至孝近乎王，虽天子，必有父；至弟近乎霸，虽诸侯，必有兄。先王之教，因而弗改，所以领天下国家也。子曰：「立爱自亲始，教民睦也。立教自长始，教民顺也。教以慈睦，而民贵有亲；教以敬长，而民贵用命。孝以事亲，顺以听命，错诸天下，无所不行。」

　　 jiāo zhī jì yě，sàng zhě bù gǎn kū，xiōng fú zhě bù gǎn rù guó mén，jìng zhī zhì yě。jì zhī rì，jūn qiān shēng，mù dá jūn，qīng dài fū xù cóng。jì rù miào mén，lì yú bēi，qīng dài fū tǎn，ér máo niú shàng ěr，luán dāo yǐ kuī，qǔ lǜ jiān，nǎi tuì。yàn jì，jì xīng ér tuì，jìng zhī zhì yě。jiāo zhī jì，dà bào tiān ér zhǔ rì，pèi yǐ yuè。xià hòu shì jì qí àn，yīn rén jì qí yáng，zhōu rén jì rì，yǐ cháo jí àn。jì rì yú tán，jì yuè yú kǎn，yǐ bié yōu míng，yǐ zhì shàng xià。jì rì yú dōng，jì yuè yú xī，yǐ bié wài nèi，yǐ duān qí wèi。rì chū yú dōng，yuè shēng yú xī。yīn yáng cháng duǎn，zhōng shǐ xiāng xún，yǐ zhì tiān xià zhī hé。tiān xià zhī lǐ，zhì fǎn shǐ yě，zhì guǐ shén yě，zhì hé yòng yě，zhì yì yě，zhì ràng yě。zhì fǎn shǐ，yǐ hòu qí běn yě zhì guǐ shén，yǐ zūn shàng yě zhì wù yòng，yǐ lì mín jì yě。zhì yì，zé shàng xià bù bèi nì yǐ。zhì ràng，yǐ qù zhēng yě。hé cǐ wǔ zhě，yǐ zhì tiān xià zhī lǐ yě，suī yǒu qí xié，ér bù zhì zhě zé wēi yǐ。

　　郊之祭也，丧者不敢哭，凶服者不敢入国门，敬之至也。祭之日，君牵牲，穆答君，卿大夫序从。既入庙门，丽于碑，卿大夫袒，而毛牛尚耳，鸾刀以刲，取膟菺，乃退。爓祭，祭腥而退，敬之至也。郊之祭，大报天而主日，配以月。夏后氏祭其闇，殷人祭其阳，周人祭日，以朝及闇。祭日于坛，祭月于坎，以别幽明，以制上下。祭日于东，祭月于西，以别外内，以端其位。日出于东，月生于西。阴阳长短，终始相巡，以致天下之和。天下之礼，致反始也，致鬼神也，致和用也，致义也，致让也。致反始，以厚其本也；致鬼神，以尊上也；致物用，以立民纪也。致义，则上下不悖逆矣。致让，以去争也。合此五者，以治天下之礼也，虽有奇邪，而不治者则微矣。

　　 zǎi wǒ yuē: wú wén guǐ shén zhī míng，ér bù zhī qí suǒ wèi。zǐ yuē: qì yě zhě，shén zhī shèng yě pò yě zhě，guǐ zhī shèng yě hé guǐ yǔ shén，jiào zhī zhì yě。zhòng shēng bì sǐ，sǐ bì guī tǔ: cǐ zhī wèi guǐ。gǔ ròu bì yú xià，yīn wèi yě tǔ qí qì fā yáng yú shàng，wèi zhāo míng，xūn hāo，qī chuàng，cǐ bǎi wù zhī jīng yě，shén zhī zhe yě。yīn wù zhī jīng，zhì wèi zhī jí，míng mìng guǐ shén，yǐ wéi qián shǒu zé。bǎi zhòng yǐ wèi，wàn mín yǐ fú。shèng rén yǐ shì wèi wèi zú yě，zhù wèi gōng shì，wèi wèi zōng tiāo，yǐ bié qīn shū yuǎn ěr，jiào mín fǎn gǔ fù shǐ，bù wàng qí suǒ yóu shēng yě。zhòng zhī fú zì cǐ，gù tīng qiě sù yě。èr duān jì lì，bào yǐ èr lǐ。jiàn shè cháo shì，fán liáo shān xiāng，jiàn yǐ xiāo guāng，yǐ bào qì yě。cǐ jiào zhòng fǎn shǐ yě。jiàn shǔ jì，xiū gān fèi shǒu xīn，jiàn jiān yǐ xiá wǔ，jiā yǐ yù chàng，yǐ bào pò yě。jiào mín xiāng ài，shàng xià yòng qíng，lǐ zhī zhì yě。

　　宰我曰：「吾闻鬼神之名，而不知其所谓。」子曰：「气也者，神之盛也；魄也者，鬼之盛也；合鬼与神，教之至也。众生必死，死必归土：此之谓鬼。骨肉毙于下，阴为野土；其气发扬于上，为昭明，焄蒿，凄怆，此百物之精也，神之着也。因物之精，制为之极，明命鬼神，以为黔首则。百众以畏，万民以服。」圣人以是为未足也，筑为宫室，谓为宗祧，以别亲疏远迩，教民反古复始，不忘其所由生也。众之服自此，故听且速也。二端既立，报以二礼。建设朝事，燔燎膻芗，见以萧光，以报气也。此教众反始也。荐黍稷，羞肝肺首心，见间以侠甒，加以郁鬯，以报魄也。教民相爱，上下用情，礼之至也。

　　 jūn zǐ fǎn gǔ fù shǐ，bù wàng qí suǒ yóu shēng yě，shì yǐ zhì qí jìng，fā qí qíng，jié lì cóng shì，yǐ bào qí qīn，bù gǎn fú jǐn yě。shì gù xī zhě tiān zǐ wèi jí qiān mǔ，miǎn ér zhū hóng，gōng bǐng lěi。zhū hóu wèi jí bǎi mǔ，miǎn ér qīng hóng，gōng bǐng lěi，yǐ shì tiān dìshān chuānshè jìxiān gǔ，yǐ wéi lǐ lào qí shèng，yú shì hū qǔ zhī，jìng zhī zhì yě。

　　君子反古复始，不忘其所由生也，是以致其敬，发其情，竭力从事，以报其亲，不敢弗尽也。是故昔者天子为藉千亩，冕而朱纮，躬秉耒。诸侯为藉百亩，冕而青纮，躬秉耒，以事天地、山川、社稷、先古，以为醴酪齐盛，于是乎取之，敬之至也。

　　 gǔ zhě tiān zǐzhū hóu bì yǒu yǎng shòu zhī guān，jí suì shí，qí jiè mù yù ér gōng cháo zhī。xī quán jì shēng，bì yú shì qǔ zhī，jìng zhī zhì yě。jūn zhào niú，nà ér shì zhī，zé qí máo ér bo zhī，jí，rán hòu yǎng zhī。jūn pí biàn sù jī，shuò yuè，yuè bàn，jūn xún shēng，suǒ yǐ zhì lì，xiào zhī zhì yě。gǔ zhě tiān zǐzhū hóu bì yǒu gōng sāngcán shì，jìn chuān ér wèi zhī。zhù gōng rèn yǒu sān chǐ，jí qiáng ér wài bì zhī。jí dà xīn zhī cháo，jūn pí biàn sù jī，bo sān gōng zhī fū rén shì fù zhī jí zhě，shǐ rù cán yú cán shì，fèng zhǒng yù yú chuān sāng yú gōng sāng，fēng lì yǐ shí zhī。suì jì dān yǐ，shì fù zú cán，fèng jiǎn yǐ shì yú jūn，suì xiàn jiǎn yú fū rén。fū rén yuē: cǐ suǒ yǐ wéi jūn fú yǔ?suì fù huī ér shòu zhī，yīn shǎo láo yǐ lǐ zhī。gǔ zhī xiàn jiǎn zhě，qí lǜ yòng cǐ yǔ!jí liáng rì，fū rén sāo，sān pén shǒu，suì bù yú sān gōng fū rén shì fù zhī jí zhě shǐ sāo suì zhū lǜ zhī，xuán huáng zhī，yǐ wéi fǔ fú wén zhāng。fú jì chéng，jūn fú yǐ sì xiān wáng xiān gōng，jìng zhī zhì yě。jūn zǐ yuē: lǐ yuè bù kě sī xū qù shēn。zhì lè yǐ zhì xīn，zé yì zhí zi liàng zhī xīn，yóu rán shēng yǐ。yì zhí zi liàng zhī xīn shēng zé lè，lè zé ān，ān zé jiǔ，jiǔ zé tiān，tiān zé shén。tiān zé bù yán ér xìn，shén zé bù nù ér wēi。zhì lè yǐ zhì xīn zhě yě。zhì lǐ yǐ zhì gōng zé zhuāng jìng，zhuāng jìng zé yán wēi。xīn zhōng sī xū bù hé bù lè，ér bǐ zhà zhī xīn rù zhī yǐ wài mào sī xū bù zhuāng bù jìng，ér màn yì zhī xīn rù zhī yǐ。gù lè yě zhě，dòng yú nèi zhě yě，lǐ yě zhě，dòng yú wài zhě yě。lè jí hé，lǐ jí shùn。nèi hé ér wài shùn，zé mín zhān qí yán sè ér bù yǔ zhēng yě wàng qí róng mào，ér zhòng bù shēng màn yì yān。gù dé huī dòng hū nèi，ér mín mò bù chéng tīng lǐ fà hū wài，ér zhòng mò bù chéng shùn。gù yuē: zhì lǐ yuè zhī dào，ér tiān xià sāi yān，jǔ ér cuò zhī wú nán yǐ。lè yě zhě，dòng yú nèi zhě yě lǐ yě zhě，dòng yú wài zhě yě。gù lǐ zhǔ qí jiǎn，lè zhǔ qí yíng。lǐ jiǎn ér jìn，yǐ jìn wéi wén lè yíng ér fǎn，yǐ fǎn wéi wén。lǐ jiǎn ér bù jìn zé xiāo，lè yíng ér bù fǎn zé fàng。gù lǐ yǒu bào ér lè yǒu fǎn。lǐ dé qí bào zé lè，lè de qí fǎn zé ān。lǐ zhī bào，lè zhī fǎn，qí yì yī yě。

　　古者天子、诸侯必有养兽之官，及岁时，齐戒沐浴而躬朝之。牺牷祭牲，必于是取之，敬之至也。君召牛，纳而视之，择其毛而卜之，吉，然后养之。君皮弁素积，朔月，月半，君巡牲，所以致力，孝之至也。古者天子、诸侯必有公桑、蚕室，近川而为之。筑宫仞有三尺，棘墙而外闭之。及大昕之朝，君皮弁素积，卜三宫之夫人世妇之吉者，使入蚕于蚕室，奉种浴于川；桑于公桑，风戾以食之。岁既殚矣，世妇卒蚕，奉茧以示于君，遂献茧于夫人。夫人曰：「此所以为君服与？」遂副袆而受之，因少牢以礼之。古之献茧者，其率用此与！及良日，夫人缫，三盆手，遂布于三宫夫人世妇之吉者使缫；遂朱绿之，玄黄之，以为黼黻文章。服既成，君服以祀先王先公，敬之至也。君子曰：礼乐不可斯须去身。致乐以治心，则易直子谅之心，油然生矣。易直子谅之心生则乐，乐则安，安则久，久则天，天则神。天则不言而信，神则不怒而威。致乐以治心者也。致礼以治躬则庄敬，庄敬则严威。心中斯须不和不乐，而鄙诈之心入之矣；外貌斯须不庄不敬，而慢易之心入之矣。故乐也者，动于内者也，礼也者，动于外者也。乐极和，礼极顺。内和而外顺，则民瞻其颜色而不与争也；望其容貌，而众不生慢易焉。故德辉动乎内，而民莫不承听；理发乎外，而众莫不承顺。故曰：致礼乐之道，而天下塞焉，举而措之无难矣。乐也者，动于内者也；礼也者，动于外者也。故礼主其减，乐主其盈。礼减而进，以进为文；乐盈而反，以反为文。礼减而不进则销，乐盈而不反则放。故礼有报而乐有反。礼得其报则乐，乐得其反则安。礼之报，乐之反，其义一也。

　　 zēng zǐ yuē: xiào yǒu sān: dà xiào zūn qīn，qí cì fú rǔ，qí xià néng yǎng。gōng míng yí wèn yú zēng zǐ yuē: fū zǐ kě yǐ wéi xiào hū?zēng zǐ yuē: shì hé yán yǔ!shì hé yán yǔ!jūn zǐ zhī suǒ wéi xiào zhě: xiān yì chéng zhì，yù fù mǔ yú dào。cān，zhí yǎng zhě yě，ān néng wéi xiào hū?

　　曾子曰：「孝有三：大孝尊亲，其次弗辱，其下能养。」公明仪问于曾子曰：「夫子可以为孝乎？」曾子曰：「是何言与！是何言与！君子之所为孝者：先意承志，谕父母于道。参，直养者也，安能为孝乎？」

　　 zēng zǐ yuē: shēn yě zhě，fù mǔ zhī yí tǐ yě。xíng fù mǔ zhī yí tǐ，gǎn bù jìng hū?jū chǔ bù zhuāng，fēi xiào yě shì jūn bù zhōng，fēi xiào yě lì guān bù jìng，fēi xiào yě péng yǒu bù xìn，fēi xiào yě zhàn chén wú yǒng，fēi xiào yě wǔ zhě bù suí，zāi jí yú qīn，gǎn bù jìng hū?hēng shú shān xiāng，cháng ér jiàn zhī，fēi xiào yě，yǎng yě。jūn zǐ zhī suǒ wèi xiào yě zhě，guó rén chèn yuàn rán yuē: xìng zāi yǒu zi!rú cǐ，suǒ wèi xiào yě yǐ。zhòng zhī běn jiào yuē xiào，qí xíng yuē yǎng。yǎng，kě néng yě，jìng wéi nán jìng，kě néng yě，ān wéi nán ān，kě néng yě，zú wéi nán。fù mǔ jì méi，shèn xíng qí shēn，bù yí fù mǔ è míng，kě wèi néng zhōng yǐ。rén zhě，rén cǐ zhě yě lǐ zhě，lǚ cǐ zhě yě yì zhě，yí cǐ zhě yě xìn zhě，xìn cǐ zhě yě qiáng zhě，qiáng cǐ zhě yě。lè zì shùn cǐ shēng，xíng zì fǎn cǐ zuò。zēng zǐ yuē: fū xiào，zhì zhī ér sāi hū tiān dì，pǔ zhī ér héng hū sì hǎi，shī zhū hòu shì ér wú zhāo xī，tuī ér fàng zhū dōng hǎi ér zhǔn，tuī ér fàng zhū xī hǎi ér zhǔn，tuī ér fàng zhū nán hǎi ér zhǔn，tuī ér fàng zhū běi hǎi ér zhǔn。shī yún: zì xī zì dōng，zì nán zì běi，wú sī bù fú。cǐ zhī wèi yě。zēng zǐ yuē: shù mù yǐ shí fá yān，qín shòu yǐ shí shā yān。fū zǐ yuē: duàn yī shù，shā yī shòu，bù yǐ qí shí，fēi xiào yě。xiào yǒu sān: xiǎo xiào yòng lì，zhōng xiào yòng láo，dà xiào bù kuì。sī cí ài wàng láo，kě wèi yòng lì yǐ。zūn rén ān yì，kě wèi yòng láo yǐ。bó shī bèi wù，kě wèi bù kuì yǐ。fù mǔ ài zhī，jiā ér fú wàng fù mǔ è zhī，jù ér wú yuàn fù mǔ yǒu guò，jiàn ér bù nì fù mǔ jì méi，bì qiú rén zhě zhī sù yǐ sì zhī。cǐ zhī wèi lǐ zhōng。yuè zhèng zi chūn xià táng ér shāng qí zú，shù yuè bù chū，yóu yǒu yōu sè。mén dì zǐ yuē: fū zǐ zhī zú chōu yǐ，shù yuè bù chū，yóu yǒu yōu sè，hé yě?yuè zhèng zi chūn yuē: shàn rú ěr zhī wèn yě!shàn rú ěr zhī wèn yě!wú wén zhū zēng zǐ，zēng zǐ wén zhū fū zǐ yuē: tiān zhī suǒ shēng，dì zhī suǒ yǎng，wú rén wéi dà。fù mǔ quán ér shēng zhī，zi quán ér guī zhī，kě wèi xiào yǐ。bù kuī qí tǐ，bù rǔ qí shēn，kě wèi quán yǐ。gù jūn zǐ qǐng bù ér fú gǎn wàng xiào yě。jīn yǔ wàng xiào zhī dào，yǔ shì yǐ yǒu yōu sè yě。yī jǔ zú ér bù gǎn wàng fù mǔ，yī chū yán ér bù gǎn wàng fù mǔ。yī jǔ zú ér bù gǎn wàng fù mǔ，shì gù dào ér bù jìng，zhōu ér bù yóu，bù gǎn yǐ xiān fù mǔ zhī yí tǐ xíng dài。yī chū yán ér bù gǎn wàng fù mǔ，shì gù è yán bù chū yú kǒu，fèn yán bù fǎn yú shēn。bù rǔ qí shēn，bù xiū qí qīn，kě wèi xiào yǐ。

　　曾子曰：「身也者，父母之遗体也。行父母之遗体，敢不敬乎？居处不庄，非孝也；事君不忠，非孝也；莅官不敬，非孝也；朋友不信，非孝也；战陈无勇，非孝也；五者不遂，灾及于亲，敢不敬乎？亨孰膻芗，尝而荐之，非孝也，养也。君子之所谓孝也者，国人称愿然曰：『幸哉有子！』如此，所谓孝也已。众之本教曰孝，其行曰养。养，可能也，敬为难；敬，可能也，安为难；安，可能也，卒为难。父母既没，慎行其身，不遗父母恶名，可谓能终矣。仁者，仁此者也；礼者，履此者也；义者，宜此者也；信者，信此者也；强者，强此者也。乐自顺此生，刑自反此作。」曾子曰：「夫孝，置之而塞乎天地，溥之而横乎四海，施诸后世而无朝夕，推而放诸东海而准，推而放诸西海而准，推而放诸南海而准，推而放诸北海而准。《诗》云：『自西自东，自南自北，无思不服。』此之谓也。」曾子曰：「树木以时伐焉，禽兽以时杀焉。夫子曰：『断一树，杀一兽，不以其时，非孝也。』孝有三：小孝用力，中孝用劳，大孝不匮。思慈爱忘劳，可谓用力矣。尊仁安义，可谓用劳矣。博施备物，可谓不匮矣。父母爱之，嘉而弗忘；父母恶之，惧而无怨；父母有过，谏而不逆；父母既没，必求仁者之粟以祀之。此之谓礼终。」乐正子春下堂而伤其足，数月不出，犹有忧色。门弟子曰：「夫子之足瘳矣，数月不出，犹有忧色，何也？」乐正子春曰：「善如尔之问也！善如尔之问也！吾闻诸曾子，曾子闻诸夫子曰：『天之所生，地之所养，无人为大。』父母全而生之，子全而归之，可谓孝矣。不亏其体，不辱其身，可谓全矣。故君子顷步而弗敢忘孝也。今予忘孝之道，予是以有忧色也。壹举足而不敢忘父母，壹出言而不敢忘父母。壹举足而不敢忘父母，是故道而不径，舟而不游，不敢以先父母之遗体行殆。壹出言而不敢忘父母，是故恶言不出于口，忿言不反于身。不辱其身，不羞其亲，可谓孝矣。」

　　 xī zhě，yǒu yú shì guì dé ér shàng chǐ，xià hòu shì guì jué ér shàng chǐ，yīn rén guì fù ér shàng chǐ，zhōu rén guì qīn ér shàng chǐ。yú xià yīn zhōu，tiān xià zhī shèng wáng yě，wèi yǒu yí nián zhě。nián zhī guì hū tiān xià，jiǔ yǐ cì hū shì qīn yě。shì gù cháo tíng tóng jué zé shàng chǐ。qī shí zhàng yú cháo，jūn wèn zé xí。bā shí bù qí cháo，jūn wèn zé jiù zhī，ér dì dá hū cháo tíng yǐ。xíng，jiān ér bù bìng，bù cuò zé suí。jiàn lǎo zhě，zé chē tú pì bān bái zhě bù yǐ qí rèn xíng hū dào lù，ér dì dá hū dào lù yǐ。jū xiāng yǐ chǐ，ér lǎo qióng bù yí，qiáng bù fàn ruò，zhòng bù bào guǎ，ér dì dá hū zhōu xiàng yǐ。gǔ zhī dào，wǔ shí bù wéi diān tú，bān qín lóng zhū zhǎng zhě，ér dì dá hū sōu shòu yǐ。jūn lǚ shén wǔ，tóng jué zé shàng chǐ，ér dì dá hū jūn lǚ yǐ。xiào dì fā zhū cháo tíng，xíng hū dào lù，zhì hū zhōu xiàng，fàng hū sōu shòu，xiū hū jūn lǚ，zhòng yǐ yì sǐ zhī，ér fú gǎn fàn yě。

　　昔者，有虞氏贵德而尚齿，夏后氏贵爵而尚齿，殷人贵富而尚齿，周人贵亲而尚齿。虞夏殷周，天下之盛王也，未有遗年者。年之贵乎天下，久矣；次乎事亲也。是故朝廷同爵则尚齿。七十杖于朝，君问则席。八十不俟朝，君问则就之，而弟达乎朝廷矣。行，肩而不并，不错则随。见老者，则车徒辟；斑白者不以其任行乎道路，而弟达乎道路矣。居乡以齿，而老穷不遗，强不犯弱，众不暴寡，而弟达乎州巷矣。古之道，五十不为甸徒，颁禽隆诸长者，而弟达乎搜狩矣。军旅什伍，同爵则尚齿，而弟达乎军旅矣。孝弟发诸朝廷，行乎道路，至乎州巷，放乎搜狩，修乎军旅，众以义死之，而弗敢犯也。

　　 sì hū míng táng，suǒ yǐ jiào zhū hóu zhī xiào yě shí sān lǎo wǔ gēng yú dà xué，suǒ yǐ jiào zhū hóu zhī dì yě。sì xiān xián yú xī xué，suǒ yǐ jiào zhū hóu zhī dé yě gēng jí，suǒ yǐ jiào zhū hóu zhī yǎng yě cháo jìn，suǒ yǐ jiào zhū hóu zhī chén yě。wǔ zhě，tiān xià zhī dà jiào yě。shí sān lǎo wǔ gēng yú dà xué，tiān zǐ tǎn ér gē shēng，zhí jiàng ér kuì，zhí jué ér yìn，miǎn ér zǒng gàn，suǒ yǐ jiào zhū hóu zhī dì yě。shì gù，xiāng lǐ yǒu chǐ，ér lǎo qióng bù yí，qiáng bù fàn ruò，zhòng bù bào guǎ，cǐ yóu dà xué lái zhě yě。tiān zǐ shè sì xué，dāng rù xué，ér dà zi chǐ。tiān zǐ xún shǒu，zhū hóu dài yú jìng。tiān zǐ xiān jiàn bǎi nián zhě。bāshí jiǔ shí zhě dōng xíng，xī xíng zhě fú gǎn guò xī xíng，dōng xíng zhě fú gǎn guò。yù yán zhèng zhě，jūn jiù zhī kě yě。yī mìng chǐ yú xiāng lǐ，zài mìng chǐ yú zú，sān mìng bù chǐ zú yǒu qī shí zhě，fú gǎn xiān。qī shí zhě，bù yǒu dà gù bù rù cháo ruò yǒu dà gù ér rù，jūn bì yǔ zhī yī ràng，ér hòu jí jué zhě。tiān zǐ yǒu shàn，ràng dé yú tiān zhū hóu yǒu shàn，guī zhū tiān zǐ qīng dài fū yǒu shàn，jiàn yú zhū hóu shìshù rén yǒu shàn，běn zhū fù mǔ，cún zhū zhǎng lǎo lù jué qìng shǎng，chéng zhū zōng miào suǒ yǐ shì shùn yě。xī zhě，shèng rén jiàn yīn yáng tiān dì zhī qíng，lì yǐ wéi yì。yì bào guī nán miàn，tiān zǐ juǎn miǎn běi miàn，suī yǒu míng zhī zhī xīn，bì jìn duàn qí zhì yān。shì bù gǎn zhuān，yǐ zūn tiān yě。shàn zé chēng rén，guò zé chēng jǐ。jiào bù fá yǐ zūn xián yě。xiào zǐ jiāng jì sì，bì yǒu qí zhuāng zhī xīn yǐ lǜ shì，yǐ jù fú wù，yǐ xiū gōng shì，yǐ zhì bǎi shì。jí jì zhī rì，yán sè bì wēn，xíng bì kǒng，rú jù bù jí ài rán。qí diàn zhī yě，róng mào bì wēn，shēn bì qū，rú yǔ yān ér wèi zhī rán。sù zhě jiē chū，qí lì bēi jìng yǐ zhèng，rú jiāng fú jiàn rán。jí jì zhī hòu，táo táo suì suì，rú jiāng fù rù rán。shì gù，què shàn bù wéi shēn，ěr mù bù wéi xīn，sī lǜ bù wéi qīn。jié zhū xīn，xíng zhū sè，ér shù shěng zhī xiào zǐ zhī zhì yě。jiàn guó zhī shén wèi: yòu shè jì，ér zuǒ zōng miào。

　　祀乎明堂，所以教诸侯之孝也；食三老五更于大学，所以教诸侯之弟也。祀先贤于西学，所以教诸侯之德也；耕藉，所以教诸侯之养也；朝觐，所以教诸侯之臣也。五者，天下之大教也。食三老五更于大学，天子袒而割牲，执酱而馈，执爵而酳，冕而揔干，所以教诸侯之弟也。是故，乡里有齿，而老穷不遗，强不犯弱，众不暴寡，此由大学来者也。天子设四学，当入学，而大子齿。天子巡守，诸侯待于竟。天子先见百年者。八、十九十者东行，西行者弗敢过；西行，东行者弗敢过。欲言政者，君就之可也。壹命齿于乡里，再命齿于族，三命不齿；族有七十者，弗敢先。七十者，不有大故不入朝；若有大故而入，君必与之揖让，而后及爵者。天子有善，让德于天；诸侯有善，归诸天子；卿大夫有善，荐于诸侯；士、庶人有善，本诸父母，存诸长老；禄爵庆赏，成诸宗庙；所以示顺也。昔者，圣人建阴阳天地之情，立以为《易》。易抱龟南面，天子卷冕北面，虽有明知之心，必进断其志焉。示不敢专，以尊天也。善则称人，过则称己。教不伐以尊贤也。孝子将祭祀，必有齐庄之心以虑事，以具服物，以修宫室，以治百事。及祭之日，颜色必温，行必恐，如惧不及爱然。其奠之也，容貌必温，身必诎，如语焉而未之然。宿者皆出，其立卑静以正，如将弗见然。及祭之后，陶陶遂遂，如将复入然。是故，悫善不违身，耳目不违心，思虑不违亲。结诸心，形诸色，而术省之--孝子之志也。建国之神位：右社稷，而左宗庙。