中庸

拼音版、注音及读音

　　 tiān mìng zhī wèi xìng，shuài xìng zhī wèi dào，xiū dào zhī wèi jiào。dào yě zhě，bù kě xū yú lí yě，kě lí fēi dào yě。shì gù jūn zǐ jiè shèn hū qí suǒ bù dǔ，kǒng jù hū qí suǒ bù wén。mò jiàn hū yǐn，mò xiǎn hū wēi，gù jūn zǐ shèn qí dú yě。xǐ nù āi yuè zhī wèi fā，wèi zhī zhōng fā ér jiē zhōng jié，wèi zhī hé zhōng yě zhě，tiān xià zhī dà běn yě hé yě zhě，tiān xià zhī dá dào yě。zhì zhōng hé，tiān dì wèi yān，wàn wù yù yān。

　　天命之谓性，率性之谓道，修道之谓教。道也者，不可须臾离也，可离非道也。是故君子戒慎乎其所不睹，恐惧乎其所不闻。莫见乎隐，莫显乎微，故君子慎其独也。喜怒哀乐之未发，谓之中；发而皆中节，谓之和；中也者，天下之大本也；和也者，天下之达道也。致中和，天地位焉，万物育焉。

　　 zhòng ní yuē:" jūn zǐ zhōng yōng，xiǎo rén fǎn zhōng yōng，jūn zǐ zhī zhōng yōng yě，jūn zǐ ér shí zhōng xiǎo rén zhī zhōng yōng yě，xiǎo rén ér wú jì dàn yě。"

　　仲尼曰：“君子中庸，小人反中庸，君子之中庸也，君子而时中；小人之中庸也，小人而无忌惮也。”

　　 zǐ yuē:" zhōng yōng qí zhì yǐ hū!mín xiān néng jiǔ yǐ!"

　　子曰：“中庸其至矣乎！民鲜能久矣！”

　　 zǐ yuē:" dào zhī bù xíng yě，wǒ zhī zhī yǐ: zhī zhě guò zhī，yú zhě bù jí yě。dào zhī bù míng yě，wǒ zhī zhī yǐ: xián zhě guò zhī，bù xiào zhě bù jí yě。rén mò bù yǐn shí yě，xiān néng zhī wèi yě。"

　　子曰：“道之不行也，我知之矣：知者过之，愚者不及也。道之不明也，我知之矣：贤者过之，不肖者不及也。人莫不饮食也，鲜能知味也。”

　　 zǐ yuē:" dào qí bù xíng yǐ fū!"

　　子曰：“道其不行矣夫！”

　　 zǐ yuē:" shùn qí dà zhī yě yǔ!shùn hǎo wèn ér hǎo chá ěr yán，yǐn è ér yáng shàn，zhí qí liǎng duān，yòng qí zhōng yú mín，qí sī yǐ wéi shùn hū!"

　　子曰：“舜其大知也与！舜好问而好察迩言，隐恶而扬善，执其两端，用其中于民，其斯以为舜乎！”

　　 zǐ yuē:" rén jiē yuē yǔ zhī，qū ér nà zhū gǔ wò xiàn jǐng zhī zhōng，ér mò zhī zhī pì yě。rén jiē yuē yǔ zhī，zé hū zhōng yōng，ér bù néng qī yuè shǒu yě。"

　　子曰：“人皆曰予知，驱而纳诸罟擭陷阱之中，而莫之知辟也。人皆曰予知， 择乎中庸，而不能期月守也。”

　　 zǐ yuē:" huí zhī wéi rén yě，zé hū zhōng yōng，dé yī shàn，zé quán quán fú yīng fú shī zhī yǐ。"

　　子曰：“回之为人也，择乎中庸，得一善，则拳拳服膺弗失之矣。”

　　 zǐ yuē:" tiān xià guó jiā kě jūn yě，jué lù kě cí yě，bái rèn kě dǎo yě，zhōng yōng bù kě néng yě。"

　　子曰：“天下国家可均也，爵禄可辞也，白刃可蹈也，中庸不可能也。”

　　 zǐ lù wèn qiáng，zǐ yuē:" nán fāng zhī qiáng yǔ?běi fāng zhī qiáng yǔ?yì ér qiáng yǔ?kuān róu yǐ jiào，bù bào wú dào，nán fāng zhī qiáng yě，jūn zǐ jū zhī。rèn jīn gé，sǐ ér bù yàn，běi fāng zhī qiáng yě，ér qiáng zhě jū zhī。gù jūn zǐ hé ér bù liú，qiáng zāi jiǎo!zhōng lì ér bù yǐ，qiáng zāi jiǎo!guó yǒu dào，bù biàn sāi yān，qiáng zāi jiǎo!guó wú dào，zhì sǐ bù biàn，qiáng zāi jiǎo!"

　　子路问强，子曰：“南方之强与？北方之强与？抑而强与？宽柔以教，不报无道，南方之强也，君子居之。衽金革，死而不厌，北方之强也，而强者居之。故君子和而不流，强哉矫！中立而不倚，强哉矫！国有道，不变塞焉，强哉矫！国无道，至死不变，强哉矫！”

　　 zǐ yuē:" sù yǐn xíng guài，hòu shì yǒu shù yān，wú fú wèi zhī yǐ。jūn zǐ zūn dào ér xíng，bàn tú ér fèi，wú fú néng yǐ yǐ。jūn zǐ yī hū zhōng yōng，dùn shì bú jiàn zhī ér bù huǐ，wéi shèng zhě néng zhī。" jūn zǐ zhī dào，fèi ér yǐn。fū fù zhī yú，kě yǐ yǔ zhī yān，jí qí zhì yě，suī shèng rén yì yǒu suǒ bù zhī yān。fū fù zhī bù xiào，kě yǐ néng xíng yān jí qí zhì yě，suī shèng rén yì yǒu suǒ bù néng yān。tiān dì zhī dà yě，rén yóu yǒu suǒ hàn。gù jūn zǐ yǔ dà，tiān xià mò néng zài yān yǔ xiǎo，tiān xià mò néng pò yān。shī yún:" yuān fēi lì tiān，yú yuè yú yuān。" yán qí shàng xià chá yě。jūn zǐ zhī dào，zào duān hū fū fù，jí qí zhì yě，chá hū tiān dì。

　　子曰：“素隐行怪，后世有述焉，吾弗为之矣。君子遵道而行，半涂而废，吾弗能已矣。君子依乎中庸，遁世不见知而不悔，唯圣者能之。”君子之道，费而隐。夫妇之愚，可以与知焉，及其至也，虽圣人亦有所不知焉。夫妇之不肖，可以能行焉；及其至也，虽圣人亦有所不能焉。天地之大也，人犹有所憾。故君子语大，天下莫能载焉；语小，天下莫能破焉。《诗》云：“鸢飞戾天，鱼跃于渊。”言其上下察也。君子之道，造端乎夫妇，及其至也，察乎天地。

　　 zǐ yuē:" dào bù yuǎn rén，rén zhī wèi dào ér yuǎn rén，bù kě yǐ wéi dào。fá kē，qí zé bù yuǎn。nì ér shì zhī，yóu yǐ wéi yuǎn。gù jūn zǐ yǐ rén zhì rén，gǎi ér zhǐ。zhōng shù wéi dào bù yuǎn，shī zhū jǐ ér bù yuàn，yì wù shī yú rén。jūn zǐ zhī dào sì，qiū wèi néng yī yān，suǒ qiú hū zi，yǐ shì fù，wèi néng yě suǒ qiú hū chén，yǐ shì jūn，wèi néng yě suǒ qiú hū dì，yǐ shì xiōng，wèi néng yě suǒ qiú hū péng yǒu，xiān shī zhī，wèi néng yě。yōng dé zhī xíng，yōng yán zhī jǐn yǒu suǒ bù zú，bù gǎn bù miǎn，yǒu yú，bù gǎn jǐn yán gù xíng，xíng gù yán，jūn zǐ hú bù zào zào ěr!" jūn zǐ sù qí wèi ér xíng，bù yuàn hū qí wài。sù fù guì，xíng hū fù guì sù pín jiàn，xíng hū pín jiàn sù yí dí，xíng hū yí dí sù huàn nàn xíng hū huàn nàn，jūn zǐ wú rù ér bù zì dé yān。zài shàng wèi bù líng xià，zài xià wèi bù yuán shàng，zhèng jǐ ér bù qiú yú rén，zé wú yuàn。shàng bù yuàn tiān，xià bù yóu rén。gù jūn zǐ jū yì yǐ qí mìng。xiǎo rén xíng xiǎn yǐ jiǎo xìng。

　　子曰：“道不远人，人之为道而远人，不可以为道。《诗》云：‘伐柯，伐柯，其则不远。’执柯以伐柯，睨而视之，犹以为远。故君子以人治人，改而止。忠恕违道不远，施诸己而不愿，亦勿施于人。君子之道四，丘未能一焉，所求乎子，以事父，未能也；所求乎臣，以事君，未能也；所求乎弟，以事兄，未能也； 所求乎朋友，先施之，未能也。庸德之行，庸言之谨；有所不足，不敢不勉，有余，不敢尽；言顾行，行顾言，君子胡不慥慥尔！”君子素其位而行，不愿乎其外。素富贵，行乎富贵；素贫贱，行乎贫贱；素夷狄，行乎夷狄；素患难行乎患难，君子无入而不自得焉。在上位不陵下，在下位不援上，正己而不求于人，则无怨。上不怨天，下不尤人。故君子居易以俟命。小人行险以徼幸。

　　 zǐ yuē:" shè yǒu sì hū jūn zǐ，shī zhū zhèng gǔ，fǎn qiú zhū qí shēn。" jūn zǐ zhī dào，pì rú xíng yuǎn bì zì ěr，pì rú dēng gāo bì zì bēi。shī yuē:" qī zǐ hǎo hé，rú gǔ sè qín。xiōng dì jì xī，hé lè qiě dān。yí ěr shì jiā，lè ěr qī tǎng。"

　　子曰：“射有似乎君子，失诸正鹄，反求诸其身。”君子之道，辟如行远必自迩，辟如登高必自卑。《诗》曰：“妻子好合，如鼓瑟琴。兄弟既翕，和乐且耽。宜尔室家，乐尔妻帑。”

　　 zǐ yuē:" fù mǔ qí shùn yǐ hū!"

　　子曰：“父母其顺矣乎！”

　　 zǐ yuē:" guǐ shén zhī wèi dé，qí shèng yǐ hū?shì zhī ér fú jiàn，tīng zhī ér fú wén，tǐ wù ér bù kě yí，shǐ tiān xià zhī rén qí míng shèng fú，yǐ chéng jì sì。yáng yáng hū rú zài qí shàng，rú zài qí zuǒ yòu。bù kě dù sī!shěn kě shè sī!chéng zhī bù kě yǎn rú cǐ fū。"

　　子曰：“鬼神之为德，其盛矣乎？视之而弗见，听之而弗闻，体物而不可遗，使天下之人齐明盛服，以承祭祀。洋洋乎如在其上，如在其左右。《诗》曰：‘神之格思，不可度思！矧可射思！’夫微之显，诚之不可掩如此夫。”

　　 zǐ yuē:" shùn qí dà xiào yě yǔ!dé wèi shèng rén，zūn wèi tiān zǐ，fù yǒu sì hǎi zhī nèi。zōng miào xiǎng zhī，zǐ sūn bǎo zhī。gù dà dé bì děi qí wèi，bì děi qí lù。bì děi qí míng，bì děi qí shòu，gù tiān zhī shēng wù，bì yīn qí cái ér dǔ yān。gù zāi zhě péi zhī，qīng zhě fù zhī。xiàn xiàn lìng dé。yí mín yí rén，shòu lù yú tiān，bǎo yòu mìng zhī，zì tiān shēn zhī。"

　　子曰：“舜其大孝也与！德为圣人，尊为天子，富有四海之内。宗庙飨之，子孙保之。故大德必得其位，必得其禄。必得其名，必得其寿，故天之生物，必因其材而笃焉。故栽者培之，倾者覆之。《诗》曰：‘嘉乐君子，宪宪令德。宜 民宜人，受禄于天，保佑命之，自天申之。’故大德者必受命。”

　　 zǐ yuē:" wú yōu zhě，qí wéi wén wáng hū!yǐ wáng jì wèi fù，yǐ wǔ wáng wèi zi，fù zuò zhī，zi shù zhī。wǔ wáng zuǎn dài wángwáng jìwén wáng zhī xù，yī róng yī ér yǒu tiān xià。shēn bù shī tiān xià zhī xiǎn míng，zūn wèi tiān zǐ，fù yǒu sì hǎi zhī nèi。zōng miào xiǎng zhī，zǐ sūn bǎo zhī。wǔ wáng mò shòu mìng，zhōu gōng chéng wénwǔ zhī dé，zhuī wáng dài wángwáng jì，shàng sì xiān gōng yǐ tiān zǐ zhī lǐ。sī lǐ yě，dá hū zhū hóu dài fū，jí shì shù rén。fù wèi dài fū，zi wèi shì，zàng yǐ dài fū，jì yǐ shì。fù wèi shì，zi wèi dài fū，zàng yǐ shì，jì yǐ dài fū。qī zhī sàng，dá hū dài fū。sān nián zhī sàng，dá hū tiān zǐ。fù mǔ zhī sàng，wú guì jiàn yī yě。"

　　子曰：“无忧者，其惟文王乎！以王季为父，以武王为子，父作之，子述之。 武王缵大王、王季、文王之绪，壹戎衣而有天下。身不失天下之显名，尊为天子，富有四海之内。宗庙飨之，子孙保之。武王末受命，周公成文、武之德，追王大王、王季，上祀先公以天子之礼。斯礼也，达乎诸侯大夫，及士庶人。父为 大夫，子为士，葬以大夫，祭以士。父为士，子为大夫，葬以士，祭以大夫。期之丧，达乎大夫。三年之丧，达乎天子。父母之丧，无贵贱一也。”

　　 zǐ yuē:" wǔ wángzhōu gōng，qí dá xiào yǐ hū!fū xiào zhě，shàn jì rén zhī zhì，shàn shù rén zhī shì zhě yě。chūn qiū xiū qí zǔ miào，chén qí zōng qì，shè qí shang yī，jiàn qí shí shí。zōng miào zhī lǐ，suǒ yǐ xù zhāo mù yě。xù jué，suǒ yǐ biàn guì jiàn yě。xù shì，suǒ yǐ biàn xián yě。lǚ chóu xià wèi shàng，suǒ yǐ dǎi jiàn yě。yàn máo，suǒ yǐ xù chǐ yě。jiàn qí wèi，xíng qí lǐ，zòu qí lè，jìng qí suǒ zūn，ài qí suǒ qīn，shì sǐ rú shì shēng，shì wáng rú shì cún，xiào zhī zhì yě。jiāo shè zhī lǐ，suǒ yǐ shì shàng dì yě。zōng miào zhī lǐ，suǒ yǐ sì hū qí xiān yě。míng hū jiāo shè zhī lǐdì cháng zhī yì，zhì guó qí rú shì zhū zhǎng hū!"

　　子曰：“武王、周公，其达孝矣乎！夫孝者，善继人之志，善述人之事者也。春秋修其祖庙，陈其宗器，设其裳衣，荐其时食。宗庙之礼，所以序昭穆也。序爵，所以辨贵贱也。序事，所以辨贤也。旅酬下为上，所以逮贱也。燕毛，所以序齿也。践其位，行其礼，奏其乐，敬其所尊，爱其所亲，事死如事生，事亡如 事存，孝之至也。郊社之礼，所以事上帝也。宗庙之礼，所以祀乎其先也。明乎郊社之礼、禘尝之义，治国其如示诸掌乎！”

　　 āi gōng wèn zhèng。zǐ yuē:" wén wǔ zhī zhèng，bù zài fāng cè。qí rén cún，zé qí zhèng jǔ qí rén wáng，zé qí zhèng xī。rén dào mǐn zhèng，dì dào mǐn shù。fū zhèng yě zhě，pú lú yě。gù wéi zhèng zài rén，qǔ rén yǐ shēn，xiū shēn yǐ dào，xiū dào yǐ rén。rén zhě rén yě。qīn qīn wèi dà yì zhě yí yě。zūn xián wèi dà。qīn qīn zhī shā，zūn xián zhī děng，lǐ suǒ shēng yě。zài xià wèi bù huò hū shàng，mín bù kě dé ér zhì yǐ!gù jūn zǐ bù kě yǐ bù xiū shēn sī xiū shēn，bù kě yǐ bù shì qīn sī shì qīn，bù kě yǐ bù zhī rén，sī zhī rén，bù kě yǐ bù zhī tiān。"" tiān xià zhī dá dào wǔ，suǒ yǐ xíng zhī zhě sān。yuē: jūn chén yě，fù zǐ yě，fū fù yě，kūn dì yě，péng yǒu zhī jiāo yě，wǔ zhě tiān xià zhī dá dào yě。zhī，rén，yǒng，sān zhě tiān xià zhī dá dé yě，suǒ yǐ xíng zhī zhě yī yě。huò shēng ér zhī zhī，huò xué ér zhī zhī，huò kùn ér zhī zhī，jí qí zhī zhī yī yě。huò ān ér xíng zhī，huò lì ér xíng zhī，huò miǎn qiǎng ér xíng zhī，jí qí chéng gōng，yī yě。

　　哀公问政。子曰：“文武之政，布在方策。其人存，则其政举；其人亡，则其政息。人道敏政，地道敏树。夫政也者，蒲卢也。故为政在人，取人以身，修身以道，修道以仁。仁者人也。亲亲为大；义者宜也。尊贤为大。亲亲之杀，尊贤之等，礼所生也。在下位不获乎上，民不可得而治矣！故君子不可以不修身； 思修身，不可以不事亲；思事亲，不可以不知人，思知人，不可以不知天。”“天下之达道五，所以行之者三。曰：君臣也，父子也，夫妇也，昆弟也， 朋友之交也，五者天下之达道也。知，仁，勇，三者天下之达德也，所以行之者一也。或生而知之，或学而知之，或困而知之，及其知之一也。或安而行之， 或利而行之，或勉强而行之，及其成功，一也。

　　 zǐ yuē:" hào xué jìn hū zhī，lì xíng jìn hū rén，zhī chǐ jìn hū yǒng。zhī sī sān zhě，zé zhī suǒ yǐ xiū shēn zhī suǒ yǐ xiū shēn，zé zhī suǒ yǐ zhì rén zhī suǒ yǐ zhì rén，zé zhī suǒ yǐ zhì tiān xià guó jiā yǐ。fán wèi tiān xià guó jiā yǒu jiǔ jīng，yuē: xiū shēn yě。zūn xián yě，qīn qīn yě，jìng dà chén yě，tǐ qún chén yě。zi shù mín yě，lái bǎi gōng yě，róu yuǎn rén yě，huái zhū hóu yě。xiū shēn zé dào lì，zūn xián zé bù huò，qīn qīn zé zhū fù kūn dì bù yuàn，jìng dà chén zé bù xuàn，tǐ qún chén zé shì zhī bào lǐ zhòng，zi shù mín zé bǎi xìng quàn，lái bǎi gōng zé cái yòng zú，róu yuǎn rén zé sì fāng guī zhī，huái zhū hóu zé tiān xià wèi zhī。qí míng shèng fú，fēi lǐ bù dòng。suǒ yǐ xiū shēn yě qù chán yuǎn sè，jiàn huò ér guì dé，suǒ yǐ quàn xián yě zūn qí wèi，zhòng qí lù，tóng qí hào wù，suǒ yǐ quàn qīn qīn yě guān shèng rèn shǐ，suǒ yǐ quàn dà chén yě zhōng xìn zhòng lù，suǒ yǐ quàn shì yě shí shǐ báo liǎn，suǒ yǐ quàn bǎi xìng yě rì xǐng yuè shì，jì lǐn chēng shì，suǒ yǐ quàn bǎi gōng yě sòng wǎng yíng lái，jiā shàn ér jīn bù néng，suǒ yǐ róu yuǎn rén yě jì jué shì，jǔ fèi guó，zhì luàn chí wēi。cháo pìn yǐ shí，hòu wǎng ér báo lái，suǒ yǐ huái zhū hóu yě。fán wèi tiān xià guó jiā yǒu jiǔ jīng，suǒ yǐ xíng zhī zhě yī yě。fán shì yù zé lì，bù yù zé fèi。yán qián dìng zé bù jiá，shì qián dìng zé bù kùn，xíng qián dìng zé bù jiù，dào qián dìng zé bù qióng。zài xià wèi bù huò hū shàng，mín bù kě dé ér zhì yǐ。huò hū shàng yǒu dào，bù xìn hū péng yǒu，bù huò hū shàng yǐ xìn hū péng yǒu yǒu dào，bù shùn hū qīn，bù xìn hū péng yǒu yǐ shùn hū qīn yǒu dào，fǎn zhū shēn bù chéng，bù shùn hū qīn yǐ chéng shēn yǒu dào，bù míng hū shàn，bù chéng hū shēn yǐ。chéng zhě，tiān zhī dào yě chéng zhī zhě，rén zhī dào yě。chéng zhě bù miǎn ér zhōng，bù sī ér dé，cóng róng zhōng dào，shèng rén yě。chéng zhī zhě，zé shàn ér gù zhí zhī zhě yě。bó xué zhī，shěn wèn zhī，shèn sī zhī，míng biàn zhī，dǔ xíng zhī。yǒu fú xué，xué zhī fú néng，fú cuò yě yǒu fú wèn，wèn zhī fú zhī，fú cuò yě yǒu fú sī，sī zhī fú dé，fú cuò yě yǒu fú biàn，biàn zhī fú míng，fú cuò yě yǒu fú xíng，xíng zhī fú dǔ，fú cuò yě。rén yī néng zhī jǐ bǎi zhī，rén shí néng zhī jǐ qiān zhī。guǒ néng cǐ dào yǐ。suī yú bì míng，suī róu bì qiáng。"

　　子曰：“好学近乎知，力行近乎仁， 知耻近乎勇。知斯三者，则知所以修身；知所以修身，则知所以治人；知所以治人，则知所以治天下国家矣。凡为天下国家有九经，曰：修身也。尊贤也，亲亲也，敬大臣也，体群臣也。子庶民也，来百工也，柔远人也，怀诸侯也。修身则道立，尊贤则不惑，亲亲则诸父昆弟不怨，敬大臣则不眩，体群臣则士之报礼重，子庶民则百姓劝，来百工则财用足，柔远人则四方归之，怀诸侯则天下畏之。齐明盛服，非礼不动。 所以修身也；去谗远色，贱货而贵德，所以劝贤也；尊其位，重其禄，同其好恶， 所以劝亲亲也；官盛任使，所以劝大臣也；忠信重禄，所以劝士也；时使薄敛，所以劝百姓也；日省月试，既廪称事，所以劝百工也；送往迎来，嘉善而矜不能， 所以柔远人也；继绝世，举废国，治乱持危。朝聘以时，厚往而薄来，所以怀诸侯也。凡为天下国家有九经，所以行之者一也。凡事豫则立，不豫则废。言前定则不跲，事前定则不困，行前定则不疚，道前定则不穷。在下位不获乎上，民不可得而治矣。获乎上有道，不信乎朋友， 不获乎上矣；信乎朋友有道，不顺乎亲，不信乎朋友矣；顺乎亲有道，反诸身不诚，不顺乎亲矣；诚身有道，不明乎善，不诚乎身矣。诚者，天之道也；诚之者，人之道也。诚者不勉而中，不思而得，从容中道，圣人也。诚之者，择善而固执之者也。博学之，审问之，慎思之，明辨之，笃行之。有弗学，学之弗能，弗措也；有弗问，问之弗知，弗措也；有弗思，思之弗得，弗措也；有弗辨，辨之弗明， 弗措也；有弗行，行之弗笃，弗措也。人一能之己百之，人十能之己千之。果能此道矣。虽愚必明，虽柔必强。”

　　 zì chéng míng wèi zhī xìng。zì míng chéng wèi zhī jiào。chéng zé míng yǐ，míng zé chéng yǐ。wéi tiān xià zhì chéng，wèi néng jǐn qí xìng néng jǐn qí xìng，zé néng jìn rén zhī xìng néng jìn rén zhī xìng，zé néng jǐn wù zhī xìng néng jǐn wù zhī xìng，zé kě yǐ zàn tiān dì zhī huà yù kě yǐ zàn tiān dì zhī huà yù，zé kě yǐ yǔ tiān dì cān yǐ。qí cì zhì qū。qū néng yǒu chéng，chéng zé xíng，xíng zé zhe，zhe zé míng，míng zé dòng，dòng zé biàn，biàn zé huà。wéi tiān xià zhì chéng wèi néng huà。zhì chéng zhī dào，kě yǐ qián zhī。guó jiā jiāng xìng，bì yǒu zhēn xiáng guó jiā jiāng wáng，bì yǒu yāo niè。jiàn hū zhe guī，dòng hū sì tǐ。huò fú jiāng zhì，shàn bì xiān zhī zhī bù shàn bì xiān zhī zhī。gù zhì chéng rú shén。chéng zhě zì chéng yě，ér dào zì dào yě。chéng zhě wù zhī zhōng shǐ，bù chéng wú wù。shì gù jūn zǐ chéng zhī wèi guì。chéng zhě fēi zì chéng jǐ ér yǐ yě，suǒ yǐ chéng wù yě。chéng jǐ rén yě chéng wù zhī yě。xìng zhī dé yě，hé wài nèi zhī dào yě，gù shí cuò zhī yí yě。

　　自诚明谓之性。自明诚谓之教。诚则明矣，明则诚矣。唯天下至诚，为能尽其性；能尽其性，则能尽人之性；能尽人之性，则能尽 物之性；能尽物之性，则可以赞天地之化育；可以赞天地之化育，则可以与天地参矣。其次致曲。曲能有诚，诚则形，形则著，著则明，明则动，动则变，变则化。唯天下至诚为能化。至诚之道，可以前知。国家将兴，必有祯祥；国家将亡，必有妖孽。见乎著龟，动乎四体。祸福将至，善必先知之；不善必先知之。故至诚如神。诚者自成也，而道自道也。诚者物之终始，不诚无物。是故君子诚之为贵。 诚者非自成己而已也，所以成物也。成己仁也；成物知也。性之德也，合外内之道也，故时措之宜也。

　　 gù zhì chéng wú xī，bù xī zé jiǔ，jiǔ zé zhēng zhēng zé yōu yuǎn，yōu yuǎn zé bó hòu，bó hòu zé gāo míng。bó hòu suǒ yǐ zài wù yě gāo míng suǒ yǐ fù wù yě yōu jiǔ suǒ yǐ chéng wù yě。bó hòu pèi dì，gāo míng pèi tiān，yōu jiǔ wú jiāng。rú cǐ zhě bú jiàn ér zhāng，bù dòng ér biàn，wú wéi ér chéng。tiān dì zhī dào，kě yī yán ér jǐn yě。qí wèi wù bù èr，zé qí shēng wù bù cè。tiān dì zhī dào，bó yě，hòu yě，gāo yě，míng yě，yōu yě，jiǔ yě。jīn fū tiān，sī zhāo zhāo zhī duō，jí qí wú qióng yě，rì yuè xīng chén xì yān，wàn wù fù yān。jīn fū dì，yī zuǒ tǔ zhī duō。jí qí guǎng hòu，zài huá yuè ér bù zhòng，zhèn hé hǎi ér bù xiè，wàn wù zài yān。jīn fū shān，yī juàn shí zhī duō，jí qí guǎng dà，cǎo mù shēng zhī，qín shòu jū zhī，bǎo zàng xìng yān，jīn fū shuǐ，yī sháo zhī duō，jí qí bù cè，yuántuójiāo lóngyú biē shēng yān，huò cái zhí yān。shī yuē:" wéi tiān zhī mìng，yú mù bù yǐ!" gài yuē tiān zhī suǒ yǐ wéi tiān yě。" yú hū bù xiǎn，wén wáng zhī dé zhī chún!" gài yuē wén wáng zhī suǒ yǐ wéi wén yě，chún yì bù yǐ。

　　故至诚无息，不息则久，久则征；征则悠远，悠远则博厚，博厚则高明。博厚所以载物也；高明所以覆物也；悠久所以成物也。博厚配地，高明配天， 悠久无疆。如此者不见而章，不动而变，无为而成。天地之道，可一言而尽也。其为物不贰，则其生物不测。天地之道，博也，厚也，高也，明也，悠也，久也。今夫天，斯昭昭之多，及其无穷也，日月星辰系焉，万物覆焉。今夫地，一撮土之多。及其广厚，载华岳而不重，振河海而不泄，万物载焉。今夫山，一卷石之多，及其广大，草木生之，禽兽居之，宝藏兴焉，今夫水，一勺之多，及其不测， 鼋、鼍、蛟龙、鱼鳖生焉，货财殖焉。《诗》曰：“惟天之命，于穆不已！”盖曰天之所以为天也。“于乎不显，文王之德之纯！”盖曰文王之所以为文也，纯亦不已。

　　 dà zāi!shèng rén zhī dào yáng yáng hū!fā yù wàn wù，jùn jí yú tiān。yōu yōu dà zāi!lǐ yí sān bǎi，wēi yí sān qiān。dài qí rén rán hòu xíng。gù yuē: gǒu bù zhì dé，zhì dào bù níng yān。gù jūn zǐ zūn dé xìng ér dào wèn xué。zhì guǎng dà ér jǐn jīng wēi。jí gāo míng ér dào zhōng yōng。wēn gù ér zhī xīn，dūn hòu yǐ chóng lǐ。shì gù jū shàng bù jiāo，wéi xià bù bèi guó yǒu dào，qí yán zú yǐ xìng guó wú dào，qí mò zú yǐ róng。shī yuē:" jì míng qiě zhé，yǐ bǎo qí shēn。" qí cǐ zhī wèi yǔ!

　　大哉！圣人之道洋洋乎！发育万物，峻极于天。优优大哉！礼仪三百，威仪三千。待其人然后行。故曰：苟不至德，至道不凝焉。故君子尊德性而道问学。致广大而尽精微。极高明而道中庸。温故而知新，敦厚以崇礼。是故居上不骄，为下不倍；国有道，其言足以兴；国无道，其默足以容。《诗》曰：“既明且哲，以保其身。”其此之谓与！

　　 zǐ yuē:" yú ér hǎo zì yòng，jiàn ér hǎo zì zhuān，shēng hū jīn zhī shì，fǎn gǔ zhī dào: rú cǐ zhě，zāi jí qí shēn zhě yě。" fēi tiān zǐ，bù yì lǐ，bù zhì dù，bù kǎo wén。jīn tiān xià chē tóng guǐ，shū tóng wén，xíng tóng lún。suī yǒu qí wèi，gǒu wú qí dé，bù gǎn zuò lǐ yuè yān suī yǒu qí dé。gǒu wú qí wèi，yì bù gǎn zuò lǐ yuè yān。

　　子曰：“愚而好自用，贱而好自专，生乎今之世，反古之道：如此者，灾及其身者也。”非天子，不议礼，不制度，不考文。今天下车同轨，书同文，行同伦。虽有其位，苟无其德，不敢作礼乐焉；虽有其德。苟无其位，亦不敢作礼乐焉。

　　 zǐ yuē:" wú shuō xià lǐ，qǐ bù zú zhēng yě。wú xué yīn lǐ，yǒu sòng cún yān。wú xué zhōu lǐ，jīn yòng zhī，wú cóng zhōu。" wáng tiān xià yǒu sān chóng yān，qí guǎ guò yǐ hū!shàng yān zhě suī shàn wú zhēng，wú zhēng bù xìn，bù xìn mín fú cóng xià yān zhě suī shàn bù zūn，bù zūn bù xìn，bù xìn mín fú cóng。gù jūn zǐ zhī dào: běn zhū shēn，zhēng zhū shù mín，kǎo zhū sān wáng ér bù móu，jiàn zhū tiān dì ér bù bèi，zhì zhū guǐ shén ér wú yí，bǎi shì yǐ qí shèng rén ér bù huò。zhì zhū guǐ shén ér wú yí，zhī tiān yě bǎi shì yǐ qí shèng rén ér bù huò，zhī rén yě。shì gù jūn zǐ dòng ér shì wèi tiān xià dào，xíng ér shì wèi tiān xià fǎ，yán ér shì wèi tiān xià zé。yuǎn zhī zé yǒu wàng，jìn zhī zé bù yàn。shī yuē:" zài bǐ wú è，zài cǐ wú shè。shù jī sù yè，yǐ yǒng zhōng yù!" jūn zǐ wèi yǒu bù rú cǐ，ér zǎo yǒu yù yú tiān xià zhě。

　　子曰：“吾说夏礼，杞不足徵也。吾学殷礼，有宋存焉。吾学周礼，今用之，吾从周。”王天下有三重焉，其寡过矣乎！上焉者虽善无徵，无徵不信，不信民弗从；下焉者虽善不尊，不尊不信，不信民弗从。故君子之道：本诸身，徵诸庶民，考诸三王而不缪，建诸天地而不悖，质诸鬼神而无疑，百世以俟圣人而不惑。质诸鬼神而无疑，知天也；百世以俟圣人而不惑，知人也。是故君子动而世为天下道，行而世为天下法，言而世为天下则。远之则有望，近之则不厌。《诗》曰：“在彼无恶，在此无射。庶几夙夜，以永终誉！”君子未有不如此，而蚤有誉于天下者。

　　 zhòng ní zǔ shù yáo shùn，xiàn zhāng wén wǔ: shàng lǜ tiān shí，xià xí shuǐ tǔ。pì rú tiān dì zhī wú bù chí zài，wú bù fù chóu，pì rú sì shí zhī cuò xíng，rú rì yuè zhī dài míng。wàn wù bìng yù ér bù xiāng hài，dào bìng xíng ér bù xiāng bèi，xiǎo dé chuān liú，dà dé dūn huà，cǐ tiān dì zhī zhè suǒ yǐ wéi dà yě。

　　仲尼祖述尧舜，宪章文武：上律天时，下袭水土。辟如天地之无不持载，无不覆帱，辟如四时之错行，如日月之代明。万物并育而不相害，道并行而不相悖，小德川流，大德敦化，此天地之这所以为大也。

　　 wéi tiān xià zhì shèng wèi néng cōng míng ruì zhī，zú yǐ yǒu lín yě kuān yù wēn róu，zú yǐ yǒu róng yě fā qiáng gāng yì，zú yǐ yǒu zhí yě qí zhuāng zhōng zhèng，zú yǐ yǒu jìng yě wén lǐ mì chá，zú yǐ yǒu bié yě。pǔ bó yuān quán，ér shí chū zhī。pǔ bó rú tiān，yuān quán rú yuān。jiàn ér mín mò bù jìng，yán ér mín mò bù xìn，xíng ér mín mò bù shuō。shì yǐ shēng míng yáng yì hū zhōng guó，shī jí mán mò。zhōu chē suǒ zhì，rén lì suǒ tōng，tiān zhī suǒ fù，dì zhī suǒ zài，rì yuè suǒ zhào，shuāng lù suǒ duì，fán yǒu xuè qì zhě，mò bù zūn qīn，gù yuē pèi tiān。

　　唯天下至圣为能聪明睿知，足以有临也；宽裕温柔，足以有容也；发强刚毅，足以有执也；齐庄中正，足以有敬也；文理密察，足以有别也。溥博渊泉，而时出之。溥博如天，渊泉如渊。见而民莫不敬，言而民莫不信，行而民莫不说。是以声名洋溢乎中国，施及蛮貊。舟车所至，人力所通，天之所覆，地之所载，日月所照，霜露所队，凡有血气者，莫不尊亲，故曰配天。

　　 wéi tiān xià zhì chéng，wèi néng jīng lún tiān xià zhī dà jīng，lì tiān xià zhī dà běn，zhī tiān dì zhī huà yù。fū yān yǒu suǒ yǐ?zhūn zhūn qí rén!yuān yuān qí yuān!hào hào qí tiān!gǒu bù gù cōng míng shèng zhī dá tiān dé zhě，qí shú néng zhī zhī?

　　唯天下至诚，为能经纶天下之大经，立天下之大本，知天地之化育。夫焉有所倚？肫肫其仁！渊渊其渊！浩浩其天！苟不固聪明圣知达天德者，其孰能知之？

　　 shī yuē:" yī jǐn shàng jiōng"，è qí wén zhī zhe yě。gù jūn zǐ zhī dào，àn rán ér rì zhāng xiǎo rén zhī dào，de rán ér rì wáng。jūn zǐ zhī dào: dàn ér miàn bù yàn，jiǎn ér wén，wēn ér lǐ，zhī yuǎn zhī jìn，zhī fēng zhī zì，zhī wēi zhī xiǎn，kě yǔ rù dé yǐ。shī yún:" qián suī fú yǐ，yì kǒng zhī zhāo!" gù jūn zǐ nèi xǐng bù jiù，wú è yú zhì。jūn zǐ zhī suǒ bù kě jí zhě，qí wéi rén zhī suǒ bú jiàn hū!shī yún:" xiāng zài ěr shì，shàng bù kuì yú wū lòu。" gù jūn zǐ bù dòng ér jìng，bù yán ér xìn。shī yuē:" zòu jiǎ wú yán，shí mí yǒu zhēng。" shì gù jūn zǐ bù shǎng ér mín quàn，bù nù ér mín wēi yú fū yuè。shī yuē:" bù xiǎn wéi dé!bǎi pì qí xíng zhī。" shì gù jūn zǐ dǔ gōng ér tiān xià píng。shī yún:" yǔ huái míng dé，bù dà shēng yǐ sè。" zǐ yuē:" shēng sè zhī yú yǐ huà mín。mò yě。" shī yuē:" dé yóu rú máo。" máo yóu yǒu lún，shàng tiān zhī zài，wú shēng wú xiù，zhì yǐ!

　　《诗》曰：“衣锦尚絅”，恶其文之著也。故君子之道，闇然而日章；小人之道，的然而日亡。君子之道：淡而面不厌，简而文，温而理，知远之近，知风之自，知微之显，可与入德矣。《诗》云：“潜虽伏矣，亦孔之昭！”故君子内省不疚，无恶于志。君子之所不可及者，其唯人之所不见乎！《诗》云：“相在尔室，尚不愧于屋漏。”故君子不动而敬，不言而信。《诗》曰：“奏假无言，时靡有争。”是故君子不赏而民劝，不怒而民威于鈇钺。《诗》曰：“不显惟德！百辟其刑之。”是故君子笃恭而天下平。《诗》云：“予怀明德，不大声以色。”子曰：“声色之于以化民。末也。”《诗》曰：“德輶如毛。”毛犹有伦，上天之载，无声无臭，至矣！